اثر طبقه ارتفاعی و عوامل فیزیکی و شیمیایی خاک برخصوصیات عملکردی و پراکنش گونه کمای ییلاقی (Ferula haussknechtii H Wolhff ex Rech) (مطالعه موردی: مراتع باینچوب سارال، کردستان)

شناخت عوامل محیطی (ارتفاع و پارامترهای خاکی) مؤثر بر پوشش‌گیاهی یکی از موارد مهم در مدیریت مراتع و بهره‌برداری پایدار گیاهان دارویی می‌باشد. این تحقیق به منظور ارزیابی عوامل محیطی مؤثر بر خصوصیات عملکردی (بیوماس، تراکم، زادآوری، درصد پوشش، قطر و غنای گونه‌ای) گونه Ferula haussknechtii H. Wolhff ex Rehc. f. در مراتع سارال کردستان انجام شد. پس از تعیین سه منطقه ارتفاعی (1850، 2250 و 2650 متر) نمونه‌برداری به روش تصادفی-سیستماتیک در امتداد ترانسکت و داخل پلات‌های یک و نیم مترمربعی با برداشت بیوماس، درصد پوشش، ارتفاع، قطر، تراکم انجام شد. در داخل هر پلات نمونه خاک از عمق (0-30 سانتی‌متری) برداشت شد. ویژگی‌های بافت خاک، آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، نیتروژن، پتاسیم، فسفر و سدیم در آزمایشگاه اندازه‌گیری شد. به منظور تعیین عوامل تاثیرگذار بر پراکنش پوشش‌گیاهی، از روش تجزیه مؤلفه‌های اصلی (PCA) با استفاده از نرم افزار PC-ORD استفاده شد و تجزیه واریانس داده‌ها با استفاده از طرح کاملاً تصادفی در نرم‌افزار R صورت گرفت، همچنین برای بررسی رابطه بین گونه و عوامل محیطی از روش آنالیز تطبیقی متعارفی (CCA) استفاده شد. نتایج نشان داد که بیوماس هوایی، درصد پوشش گیاهی، ارتفاع و تراکم این گونه با افزایش ارتفاع افزایش و قطر یقه این گونه کاهش می‌یابد. بیوماس هوایی، درصد پوشش، قطر و ارتفاع این گونه با نیتروژن، کربن، پتاسیم، سیلت و رس همبستگی مثبت و با اسیدیته، فسفر و شن همبستگی منفی دارد. همچنین نتایج نشان داد که با توجه به تاثیر این گونهٔ ارزشمند مناطق ییلاقی در تثبیت خاک، تامین علوفه و تولید مواد موثره دارویی، مؤثرترین عوامل در استقرار این گونه ارتفاع از سطح دریا، نیتروژن، کربن، رس و سیلت می‌باشند. از آنجایی که هر گونه گیاهی نیازهای اکولوژیکی مشخصی نسبت به خصوصیات خاک و عوامل فیزیوگرافی دارد، مطالعه و شناخت  نیازهای اکولوژیکی این گونه می‌تواند به معرفی بهتر این گونه در مناطق مستعد و همچنین استقرار بهتر آن جهت اصلاح و احیا پوشش گیاهی کمک کند.