مقایسة جمعیت‏های مختلف Heterodera schachtii با استفاده از مشخصات مرفولوژیکی و مولکولی

گونه Heterodera schachtii، یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری‏زای چغندرقند در دنیاست. این نماتود در اکثر مناطق تحت کشت این گیاه در ایران گسترش دارد و موجب کاهش عملکرد و میزان قند موجود چغندر تولید شده در مزارع آلوده می‏شود. جمعیت‏های مختلف schachtiiH.‌ از لحاظ خصوصیات مرفولوژیکی بسیار متفاوت هستند و شناسایی آنها براساس خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتریکی سیست‏هاولاروهای سن دوم بسیار وقت‏گیر بوده و نیازمند مهارت و دقت زیاد می‌باشد. در سال‏های اخیر امکان استفاده از روش ITS-PCR-RFLP برای تفکیک این گونه از سایر گونه‏های موجود بررسی شده است. در این بررسی 120 جمعیت از نماتود سیستی چغندرقند از مزارع مختلف در استان خراسان رضوی جمع‏آوری شد و سیست‏ها از لحاظ خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتریکی مورد بررسی قرار گرفتند. در میان این جمعیت‏ها، 88 جمعیت که تفاوت‏های مرفولوژیکی نسبتا زیادی با هم داشتند، انتخاب شدند. پس ازاستخراج DNA، تکثیر ناحیه rDNA-ITS با استفاده از آغازگرهای عمومی این ناحیه انجام شد. محصول PCR هر نمونه با استفاده از آنزیم برشی MvaI هضم شد. تمامی 88 نمونه الگوی باندی مشابهی را تولید کردند که با الگوی ارائه شده برای این گونه در منابع معتبر همخوانی دارد. پس از تایید گونه، گروه‏بندی جمعیت‏های ذکر شده بر‌اساس خصوصیات مرفومتریکی نشان داد که جمعیت‏های مناطق شمالی استان ازجمعیت‏های مناطق جنوبی قابل تفکیک است، هر چند بر‌اساس مناطق کوچک‌تر جغرافیایی تفکیک قابل قبولی صورت نگرفت. هم‌چنین بر‌اساس طول باندهای کوتیکولی ناحیه واژن و برجستگی‏های گره مانند موجود در مخروط انتهای بدن سیست‏ها، چهار تیپ مرفولوژیکی نشخیص داده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که روش ITS-PCR-RFLP می‏تواند در شناسائی جمعیت‏های مختلف H. schachtii با دامنه وسیع تفاوت‏‏های مرفولوژیکی بسیار کارآمدتر و سریع‏تر از روش‏های مرفولوژیکی باشد.