شناسایی اولویت‌های توسعه، به منظور توسعۀ متوازن منطقه، با به‌کارگیری شاخص‌های مرکزیت شبکه

توزیع عادلانة خدمات در مقیاس منطقه و نیل به یک ساختار فضایی متوازن در منطقه یکی از اهداف مهم برنامه‌ریزی پایدار منطقه‌ای، به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه، همچون ایران، محسوب می‌شود. در این زمینه، یکی از راهبردهای مهم در مطالعات آمایش فضایی منطقه تمرکززدایی توسعه است. هدف از این پژوهش شناسایی مهم‌ترین نقاط شهری استان فارس، به منظور تعیین اولویت‌های توسعه و تمرکززدایی از توسعة تک‌قطبی استان، بود که بدین منظور، با مدل‌سازی شبکة منطقه‌ای مبتنی بر نظریة گراف و استفاده از مفاهیم و الگوریتم‌های تحلیل شبکة اجتماعی، به تحلیل فضایی استان فارس پرداخته شد. داده‌های استفاده‌شده در این تحقیق شبکة جاده‌ای استان فارس، مستخرج از سامانة متن باز (OSM)، و اطلاعات مکانی نقاط شهری و روستایی استان فارس بود که از سایت مرکز آمار استخراج شدند. در خصوص روش تحقیق از کتابخانة پانداس و کتابخانة نتورک ایکس در محیط برنامه‌نویسی پایتون برای تشکیل گراف شبکه و تحلیل شاخص‌های مرکزیت و از نرم‌افزار آرک جی ای اس به منظور پیش‌پردازش و بصری‌سازی نهایی نتایج استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد بر اساس تحلیل شاخص‌های مرکزیت شبکه و همچنین بر اساس موقعیت قرارگیری شهرها، با در نظر نگرفتن شیراز، به منزلة قطب اصلی توسعه در استان، شهرهای زرقان، صدرا، کوار، لپویی، خانه‌زنیان، و نورآباد در اولویت‌های توسعه قرار دارند. مهم‌ترین محورهای مواصلاتی و کریدورهای ارتباطی نیز محور شیراز‌ـ مرودشت و شیراز‌ـ خانه‌زنیان تعیین شدند. نتایج و یافته‌های این پژوهش نشان داد مدل‌سازی مبتنی بر شبکه و استفاده از تحلیل‌های مبتنی بر گراف و به طور خاص تکنیک‌های تحلیل شبکة اجتماعی می‌توانند به مثابة روش‌های تحلیلی جدید در مطالعات و برنامه‌ریزی منطقه‌ای مفید و مؤثر واقع شوند.