مقایسه عقل و وحی در اسلام و یهود

معرفت گمشده انسان است و انسان برای رسیدن به آن، مطابق فطرتش، ابزارهایی استخدام کرده است که مهم ترین آنها عقل و وحی می باشند، از این رو شناخت جایگاه، اهمیت و نسبت میان آنها برای بشر حائز اهمیت است. و به دلیل اختلاف در این مسائل، می توان با شناخت عقاید دیگران، موجبات رفع اشکال از عقاید خود و یا دیگران را به وجود آورد و با شناخت اشتراکات موجود بین مکاتب مختلف، موجب نزدیکی ملت ها و کم شدن اختلافات و درگیری ها شد. برای رسیدن به این اهداف، نگارش پایان نامه ای درباره دو دین اسلام (شیعه) و یهود به صورت تحقیق کتابخانه ای، با مراجعه به کتب مقدس این دو دین و آثار کلامی و فلسفی پیروانشان، آغاز گردید تا بتوان از نتایج آن در محافلی که به دنبال گفتگوی ادیان و تمدن ها هستند بهره برد و نتیجه حاصل از آن به اختصار این است: بر اساس کتب مقدس این دو دین که حاصل وحی الهی هستند و پیروان هر دو دین، اعتقاد راسخی به حجیت آنها دارند، عقل یکی از نعمت های خداوند است که انسان باید به آن رجوع کند و از معارفش بهره ببرد، پیروان این دو دین معتقدند که با وجود محدود بودن معارف این دو ابزار معرفتی، معارف آنها تطابق کاملی با هم دارند، اما در عمل، یهودیان از دخالت دادن عقل در حوزه هایی که وحی در آنها اظهار نظر کرده، پرهیز کرده اند و فقط افراد خاصی در بخش هایی از اصول دین از عقل استفاده کرده اند که این عمل آنها مورد تأیید هم کیشانشان قرار نگرفته است و لاکن اکثر مسلمانان از معارف عقلانی در کنار داده های وحیانی استفاده کرده اند و در میان آنها، غالب شیعیان هم در اصول و هم در فروع دین، از عقل بهره ها برده اند و در مواضع مختلف، وظایف مختلفی برای عقل در رابطه با وحی تبیین نموده اند مثل مفتاح، معیار، مصباح، مویّد، مکمّل، مدافع و ... و در مورد عملکرد وحی نسبت به عقل نیز مسائل مختلفی را ذکر کرده اند مثل مشوّق، مرشد، زمینه ساز، مکمّل و ... .