تحلیلی بر نابرابری های فضایی و فرایند برنامه ریزی شهری در کلانشهر تبریز مطالعه موردی: دسترسی به خدمات فوریتهای پزشکی و آتش نشانی بافت فرسوده منطقه 4 شهرداری تبریز

یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی در دهه های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده که زمینه ساز نابرابری شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. بنابراین مهمترین رسالت برنامه ریزان و مدیران شهری در این زمینه، تلاش برای دستیابی به آرمان « برابری فرصت ها» در دسترسی گروه های مختلف جامعه شهری به خدمات عمومی و از بین بردن تضاد در تأمین فرصت ها است. از عوامل موثر در نابرابری دسترسی به خدمات می توان به رویکردهای غالب نظام مدیریت و برنامه ریزی شهری کرد. از اینرو هدف این تحقیق تحلیل نابرابری های موجود در پراکنش خدمات بر مبنای عدالت فضایی و دسترسی به این خدمات اساسی (فوریتهای پزشکی و آتش نشانی) در محدوده بافت فرسوده منطقه 4 شهرداری تبریز می باشد. روش مطالعه در این تحقیق ، توصیفی ـ تحلیلی و ماهیت آن نظری ـ کاربردی می باشد. جامعه آماری آن منطقه 4 شهرداری تبریز می باشد و روش جمع آوری اطلاعات نیز کتابخانه ای و میدانی می باشد. در روش میدانی، اطلاعات مورد نیاز با ابزار پرسشنامه جمع آوری شده اند و در تحلیل داده های مکانی از نرم افزار arc /gis و در تحلیل های کمی از نرم افزار، auto cad،excel و super decision و در تصمیم گیری از مدل anp استفاده گردیده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است 43 درصد از منطقه چهار شهرداری تبریز را بافت فرسوده را تشکیل می دهد ولی فقط بخشی از این بافت از دسترسی به خدمات آتش نشانی و فوریتهای پزشکی محروم اند. بخشی از این منطقه که بافت جدید را شامل می شود در شمال و جنوب نقشه منطقه قرار دارد از نظر دسترسی به خدمات آتش نشانی و فوریتهای پزشکی در وضعیت کاملا برخوردار و متوسط قرارگرفته است. همچنین از منظر رویکرد غالب در فرایند برنامه ریزی شهری می توان گفت که تسلط نگرش تکنوکراسی در میان سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری محدوده مورد مطالعه باعث شده تا در طراحی سیاست ها و هدف گذاری آن، به جای واقع بینی، درک عمیق واقعی ماهیت شهر و ادبیات شهری به سمت آرمان گرایی و جامعیت معطوف به بررسی وضع کنونی شهرها در برنامه ریزی متمایل شود، در نتیجه اهداف سیاست ها و طرح ها و نیز فرایند تدوین و اجرا در دو سوی مخالف هم قرار می گیرند. در نتیجه شاهد غلبه این نگرش در بین مدیران شهری و ایجاد دوگانگی در دسترسی به خدمات اساسی در فضاهای شهری محدوده مورد مطالعه می باشیم.