پاسخ مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی شمعدانی عطری(pelargonium graveolens) به کاربرد برگساره ای سالیسیلیک اسید و سولفات پتاسیم و دوره های نوری مختلف

شمعدانی عطری یک گیاه گلدانی زینتی برگساره ای است که استفاده گسترده ای در منازل دارد. افزون بر این به دلیل داشتن خواص دارویی ارزشمند، به طور گسترده در صنایع عطر سازی و تولید مواد آرایشی و دارو نیز کاربرد دارد. میزان تجمع و انتشار ترکیب های فرار تحت تأثیر شرایط محیطی قرار می گیرد. بر این اساس به منظور بررسی تغییرات ترکیب های فرار در شمعدانی گلدانی معطر و همچنین به منظور بهبود ویژگی های فیزیومورفولوژیکی و فیتوشیمیایی این گیاه زینتی آپارتمانی، 2 آزمایش به صورت مجزا انجام شد. آزمایش اول بررسی اثر سالیسیلیک اسید و سولفات پتاسیم بر بهبود ویژگی های فیزیومورفولوژیکی و فیتوشیمیایی شمعدانی عطری می باشد. این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در گلخانه بخش علوم باغبانی دانشگاه شیراز اجرا شد. محلو ل پاشی برگی سالیسیلیک اسید و سولفات پتاسیم در 4 غلظت به ترتیب 0، 100، 200 و 300 میلی گرم بر لیتر، و 0، 5/0، 1 و 5/1 % انجام شد. نتایج نشان داد که برهمکنش سالیسیلیک اسید و سولفات پتاسیم بر ویژگی های مورفولوژیک گیاه شمعدانی عطری شامل سطح برگ، وزن تر و خشک شاخساره و ریشه در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. همچنین برهمکنش سالیسیلیک اسید و سولفات پتاسیم بر میزان کلروفیل، میزان عناصر و کمیت و کیفیت اسانس تأثیر گذار بود. با توجه به نتایج به دست آمده تیمار 1 درصد سولفات پتاسیم و 200 میلی گرم بر لیتر سالیسیلیک اسید توانست رشد رویشی برگساره این گیاه گلدانی و وزن تر شاخساره را افزایش دهد، از جنبه زینتی مناسب می باشد. تیمار 200 میلی گرم بر لیتر سالیسیلیک اسید و 5/1 درصد سولفات پتاسیم بیشترین عملکرد اسانس (01/1 درصد) را داشت. بیشترین مقدار ترکیبات ژرانیول و سیترونلول در تیمار 300 میلی گرم بر لیتر سالیسیلیک-اسید و شاهد سولفات پتاسیم حاصل شد. آزمایش دوم به منظور بررسی تغییرات ترکیب های فرار در شمعدانی گلدانی معطر به وسیله دوره های نوری مختلف شامل: 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی + روشنایی ممتد و همچنین 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی + تاریکی ممتد، انجام شد. در پایان دوره ها ی زمانی، میزان و نوع ترکیب های فرار با دستگاه کروماتوگرافی گازی اندازه گیری شد. بیشترین میزان تغییرات ریتمیک در ترکیب های سیس رز اکساید (9/6– 27/0 درصد)، ترنس رز اکساید (74/2– 11/0 درصد)، کاریوفیلن اکساید (27/0– 03/0 درصد) و ژرانیول (16/7 –94/0درصد) مشاهده شد. ژرانیول در تیمار 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی + روشنایی ممتد، 7 برابر تغییر نشان داد. بیشترین میزان تغییرات ریتمیک مربوط به سیس رُز اکساید بود که در تیمار 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی + تاریکی ممتد، 25 برابر افزایش نشان داد. همچنین تغییرات ریتمیک بر ویژگی های فیزیولوژیک شامل کلروفیل، قند، نشاسته و آنزیم ها تأثیر گذار بود و بیشترین افزایش در تیمار 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی + روشنایی ممتد به دست آمد. این پژوهش نشان داد که با تنظیم شرایط محیطی می توان میزان انتشار ترکیب-های فرار و معطر و همچنین میزان فرایند های متابولیسمی را در شمعدانی عطری تغییر داد.