تعیین پارامترهای مدیریت آبیاری سه رقم نخود در شرایط نرمال و آبیاری تکمیلی و بررسی و مقایسه نتایج با مدل simdualkc

پژوهش حاضر به منظور تعیین نیاز آبی و ضرایب گیاهی یک جزیی و دوجزیی گیاه نخود در منطقه ای با اقلیم نیمه خشک با استفاده از لایسیمتر زهکش دار، طراحی گردیده. در این پژوهش به بررسی اثر اعمال سطوح ایستابی کم عمق 60، 80 و 110 سانتی متر (آبیاری زیرزمینی) و آبیاری تکمیلی بر تأمین نیاز آبی و عملکرد اجزای محصول ژنوتیپ های مختلف نخود (ارقام آرمان، بیونیج و آزاد)، در دو سال زراعی 92-91 و 93-92 پرداخته شده است. آزمایشات مربوطه در ایستگاه لایسیمتری گروه مهندسی آب دانشگاه رازی و با بهره گیری از لایسیمترهای موجود که حتی الامکان تمامی شرایط کشت مزرعه برای آنها اعمال گردید و با خاک سیلتی رسی پر شده بودند، انجام گرفت. براساس اهداف مدنظر و وجود تیمارهای متفاوت، آزمایش ها در قالب سه طرح (a، b و c) دسته بندی و مورد تحلیل قرار گرفت. تیمارهای آب زیرزمینی توسط ماریوت سیفون در اختیار گیاه قرار گرفت که به صورت روزانه برداشت می شد. همچنین زمان اعمال تیمارهای آبیاری تکمیلی گلدهی، غلاف بندی و دانه دهی به ترتیب با مشاهده 50 درصد به گل رفتن بوته ها و مشاهده 50 درصد تشکیل غلاف ها و مشاهده شروع دانه بستن 50 درصد غلاف ها بود. قالب آزمایش ها از نوع فاکتوریل و بلوک و بر پایه طرح کاملاً تصادفی صورت پذیرفت. نیاز آبی نخود در دو سال تکرار آزمایش به ترتیب 379/5 و 480/45میلی متر اندازه گیری شد. و متوسط ضرایب گیاهی منفرد و ضرایب گیاهی پایه در مراحل اولیه ، توسعه و میانی و پایانی برای گیاه نخود در دو سال اجرای طرح، به ترتیب برابر (0/54، 0/82، 1/11و 0/69) و (0/39، 0/71، 1/01، 0/62) بدست آمد. طرح a با بررسی سه ایستابی 60، 80 و 110 سانتی متر و دو ژنوتیپ نخود، در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که، در هر دو سال، بیشترین مصرف آب زیرزمینی مربوط به عمق 60 سانتی متر و کمترین مقدار مصرف از آب زیرزمینی نیز مربوط به عمق 110 سانتی متر بود. بطوریکه متوسط مشارکت آب زیرزمینی برای اعماق 60، 80 و 110 سانتی متر به ترتیب (95%، 65%، 35%) بدست آمد. همچنین در هر دو سال تکرار طرح، بیشترین و کمترین مقدار کارایی مصرف آب زیرزمینی و براساس عملکرد دانه، مربوط به رقم آزاد در اعماق 110 و 60 سانتی متر بوده است. در طرح b اثر اعمال چهار سطح آبیاری تکمیلی اعم از آبیاری در زمان گلدهی، زمان غلاف دهی و زمان دانه دهی و یک حالت بدون انجام آبیاری تکمیلی بر ژنوتیپ های سه رقم نخود که در سه تکرار انجام گرفت، بررسی شد. در هر دو سال بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی و رقم آرمان بوده که برای سال اول و دوم به ترتیب 9/265 گرم بر مترمربع و 285/5گرم بر متر مربع بدست آمد. همچنین کارایی مصرف آب در هر دو سال انجام طرح، تغییرات معنی داری داشت. در طرح c کلیه تیمارها بجز بارندگی طبیعی هیچ گونه آبی دریافت نکرده و صرفاً چگونگی واکنش به تنش خشکی بین ژنوتیپ های مختلف، بررسی شد. براساس نتایج به دست آمده، در سطح 5 درصد تفاوت معنی داری در عملکرد مشاهده شد. به طور متوسط در سال اول و دوم اجرای طرح، بیشترین عملکرد دانه مربوط از آن رقم آرمان، به ترتیب با 129 و 127/3گرم بر مترمربع و رقم بیونیج در هر دو سال به ترتیب با عملکرد 44/5 و 46/2 گرم بر مترمربع کمترین مقدار را بخود اختصاص داد. مطابق نتایج این طرح، بیونیج رقمی حساس تر به تنش بود و نسبت به دو ژنوتیپ دیگر بیشترین آسیب و واکنش منفی را داشت.