شناسائی و ارزیابی اثر برخی گیاهان داروئی بر انعقاد خون به روش کموانفورماتیک

بیماری های قلبی عروقی از جمله مهمترین دلایل مرگ و میر در سال های اخیر می باشند، بطوریکه در سال 2012 این اختلالات رتبه اول و دوم از نظر تعداد مرگ و میر را در جهان به خود اختصاص داده اند. از جمله مهمترین این اختلالات، سکته های قلبی و مغزی به علت ایجاد لخته خون نابجا در رگ های خونی بخاطر عدم تحرک کافی، تغذیه نامناسب، کهولت سن و مصرف دخانیات می باشد. بنابراین، داشتن فعالیت مناسب و رعایت نکات تغذیه ای و بهداشتی در کنار مصرف داروهای مناسب نقش مهمی در پیشگیری و درمان این عوارض دارد. بر طبق شواهد، اکثر داروهای شیمیایی مورد استفاده دارای عوارضی در کنار اثر شفا بخش خود هستند، بنابراین استفاده از گیاهان داروئی که دارای اثر درمانی و عوارض جانبی بسیار کمتری می باشند از بهترین گزینه ها برای پیشگیری و درمان می باشند. از طرف دیگر، روش های نوین کموانفورماتیکی ابزار بسیار مفید و مقرون به صرفه ای جهت تسریع در شناسایی مواد شیمیایی و داروئی جدید در جهت درمان بیماری ها می باشند. لذا در این تحقیق با کمک روش های نوین و سریع کموانفورماتیکی، در جهت شناسایی ترکیبات و گیاهان داروئی ضد انعقاد جدید انجام شد که با مطالعه پایگاه های داده از جمله pubmed و google scholar تمامی مواد شیمیایی و گیاهان ضد انعقاد گزارش شده، شناسایی شدند و بر طبق آن، جستجو برای گیاهان داروئی که دارای حداقل یک ماده شیمیایی ضد انعقاد بودند، با کمک روش های کموانفورماتیکی انجام شد. سپس 30 مورد از این گیاهان سنتی ایران که اثر ضد انعقادی آنها قبلا گزارش نشده بود خریداری شده، عصاره گیری شده و در سه غلظت 1، 10 و 100 میکروگرم در میلی لیتر در حلال dmso حل شدند. نهایتا با کمک دو تست انعقادی و آزمایشگاهی pt و aptt اثر ضد انعقادی آنها مورد بررسی قرار گرفت. در نتایج، از بین 30 گیاه منتخب بررسی شده، هشت گیاه ریحان (ocimum basilicum)، گل سرخ (rosa persica)، شنبلیله (trigonella foenum)، تاج ریزی (solanum nigrum)، کبابه چینی (cubeba officinalis)، بلیله (terminalia bellerica)، انزروت (astragalus arbusculinus) و مرزنجوش (origanum vulgare) در بالاترین غلظت یعنی 100 میکروگرم در میلی لیتر و علاوه بر آن انزروت (origanum vulgare) در غلظت 10 میکروگرم در میلی لیتر، دارای اثر ضد انعقادی قابل توجهی نسبت به تست کنترل منفی (شاهد) dmso بر روی تست انعقادی aptt بودند. همچنین گیاه کنترل مثبت شیرین بیان (glycyrrhiza glabra) و داروی ضد انعقاد هپارین به عنوان کنترل مثبت دوم نیز دارای اثر ضد انعقادی قابل توجهی بر روی تست aptt نسبت به نمونه های شاهد بودند که نشان دهنده صحت آزمایشات و نتایج بدست آمده می باشد. لذا پیشنهاد می شود از گیاهان ضد انعقاد شناسایی شده جدید جهت درمان بیماری های مرتبط با انعقاد خون نابجا در بیماران، با نظر پزشک معالج استفاده شود.