تکوین مریستم و نقش آنزیم های آنتی اکسیدانت به هنگام گذار به مرحله زایشی جوانه سه رقم سیب

سرنوشت¬ساز بودن نمو زایشی موجب شده است که گیاه، سازوکارهای پیچیده¬ای در راستای انجام و تنظیم آن برگزیند. مریستم شاخه، پیام¬هایی که برای چنین پدیده¬ای مورد نیاز هستند، دریافت می¬کند و گل¬انگیزی را پیش می¬برد. هنوز، در شناسایی نخستین نشانه¬های ریخت-شناختی و بیوشیمیایی در اپکس سیب (malus domestica borkh.)، به¬هنگام گل¬آغازی، اتفاق نظری بین پژوهشگران بوجود نیامده است. لذا در این پژوهش، الگوهای نموی (ریخت¬شناسی مریستم در ارتباط با مرحله گذر، میزان تقسیمات سلولی، اندام¬زایی و پلاستوکرون) در جوانه¬های زایشی و نیز تغییرات بیوشیمایی و آنزیمی در طی مرحله گذر مریستم به حالت زایشی در طول فصل رشدی بررسی گردید. در این آزمایش از جوانه¬ها و برگ¬های اسپور سه رقم گلدن دلیشیس، رد دلیشیس و گرانی¬اسمیت از درختان با¬میوه و بی¬میوه از 45 تا 105روز پس از اوج شکوفایی نمونه¬برداری انجام پذیرفت. به¬منظور انجام مطالعات ریخت¬شناختی در سطح میکروسکوپی و نیز تعیین پلاستوکرون، از فنون سه¬بعدی و فلورسنس و سیستم فرآوری لایه¬های تصویری که امکان مطالعه سلول¬های پروتودرمی مریستم را می¬دهند، بهره¬گیری شد. با نگاهی به گزارش¬های گوناگونی که نشان¬دهنده تاثیرپذیری گلدهی از تنش می¬باشد، در این پژوهش تلاش ¬شد که نقش برخی از آنزیم¬های درگیر در سامانه آنتی¬آکسیدانی که بهنگام بروز تنش فعال می¬شوند، ارزیابی شود و ارتباط این آنزیم¬ها با اندام¬زایی و ریخت¬زایی مریستم مشخص گردد. بدین منظور فعالیت سه آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز، آسکوربات پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز مورد سنجش قرار گرفت. مطالعه فرایند اندام¬زایی مریستم نشان داد که تعداد آغازنده¬های برگی تشکیل شده در طول فصل در اسپور بی¬میوه بیشتر از با¬میوه بود. بررسی تغییرات پلاستوکرون نشان داد که در تاریخ¬های نخست نمونه¬برداری، پلاستوکرون کوتاه بوده و به¬تدریج افزایش یافت و با ادامه یافتن نمو جوانه، پلاستوکرون دوباره روندی افزایشی پیدا کرده و در پایان نمونه¬برداری، به بیشترین مقدار خود رسید. مطالعه فعالیت آنزیم¬های آنتی¬اکسیدانت در هر سه رقم سیب نشان داد که میزان فعالیت این آنزیم¬ها در مرحله گذر از فاز رویشی به زایشی، افزایش معنی¬داری نسبت به سایر تاریخ¬های نمونه¬برداری داشت. همچنین در این مرحله و در جوانه¬های اسپور بدون¬میوه میزان فعالیت آنزیم¬های آنتی¬اکسیدانت بیشتر از اسپور با¬میوه بود. لازم به ذکر است که این اختلاف در رقم گلدن¬دلیشیس که دچار پدیده تناوب باردهی است بیشتر از سایر ارقام مشاهده گردید. با توجه به نتایج به¬دست آمده در این پژوهش و گزارشات سایر محققان، چنین به¬نظر می¬رسد که ترکیبات آنتی¬اکسیدانت به عنوان یکی از شاخص¬های مهم در مرحله گذر از فاز رویشی به زایشی ایفای نقش می¬کنند.