سیره امام علی(ع) در جذب و دفع افراد با تأکید بر نهج البلاغه

چکیده جاذبه و دافعه، قانونی است جهان شمول و در اجزای عالم هستی وجود دارد، چه جمادات و چه حیوانات و بالاترین حالت آن در میان انسان ها موجود است. انسان به خاطر اینکه اعظم مخلوقات است، این جاذبه تنها، با جسم او در ارتباط نیست و بالاتر از آن با روح او ارتباط دارد و این روح است که با توجه به کامل یا ناقص بودن، این قانون را به اجرا درمی آورد و در ارتباط با انسان های دیگر باعث حبّ و بغض می گردد. امام علی? در بین همه ی انسان ها از روحی بزرگ برخوردار است، که باعث به وجود آمدن جاذبه و دافعه ای بسیار نیرومند در ایشان شده است و این قانون در سراسر زندگی ایشان جریان داشته و در دوران حکومتشان بسیار شاخص تر بوده است. رفتار ایشان با دیگران برگرفته از حق و عدالت بوده، اما متأسفانه برخی با جهل و گمراهی خود و همچنین عدم شناخت به حق و عدالت باعث مشکلاتی برای ایشان شده اند. رفتار و منش امام علی? گاهی باعث جذب دشمن و گاهی باعث دفع یارانشان می شد، در این میان افرادی نیز بودند که تا لحظه آخر جزء وفادارترین یاران امام? می ماندند و جان خود را در این راه از دست می دادند و عکس آن نیز در میان دشمنان حضرت یافت می شود. این رساله در صدد است جاذبه و دافعه امام علی? را به عنوان الگو برای هر مسلمان، مورد بحث و سرِّ جذب یا دفع افراد را در زندگی امام? مورد بررسی قرار دهد. توجه به این نکته لازم است که داشتن جاذبه و دافعه به حق، برگرفته از تقوای الهی است و وقتی انسان به این مرحله می رسد باید همه ی اعمال و رفتارش خداپسند باشد و در این مسیر داشتن صبر و تحمل و مدارا در برابر اشتباهاتی که به ضرر جامعه نیست لازم و ضروری ست، در چنین شرایطی شخصیت و سرشت افراد نیز در جذب و دفع اثرگذار است. امام علی? بر هیچ امری چون عدالت اصرار نورزیده است. آن حضرت در مواردی مصلحت اندیشی نشان می داد و بر آن چه درست می دانست و برخی یاران یا گروههای اجتماعی خلاف آن را می خواستند، اصرار نمی کرد و از نظر خود کوتاه می آمد، اما بر تحقق عدالت پای می فشرد و درباره ی کوتاهی در آن سخت برمی آشفت و هیچ چیز چون ستم و بیداد بر مردمان او را آزرده نمی ساخت و به آن واکنش وانمی داشت. اینقدر عمل به عدالت و اجرای عدالت برای امام? مهم و ارزشمند بود، که حاضر نشد سرپرستی و حکمرانی برخی از حاکمان ظالم و جائر در عهد عثمان چون معاویه را بپذیرد. همین اجرای عدالت سبب دفع افراد ناباب از اطراف امام می شد. کلمات کلیدی: امام علی?، سیره، جذب، دفع، نهج البلاغه.