شناسایی فون زنبورهای گرده¬افشان و مطالعه نوسانات فصلی انبوهی جمعیت آن¬ها در چین¬های مختلف یونجه در استان همدان

یونجه یکی ازمحصولات مهم منطقه همدان است. در این منطقه رقم یونجه همدانی کشت می¬شود و آن برای کشت در اکثر مناطق با آب و هوای سرد و معتدل سازگار بوده و محصول مطلوبی تولید می¬کند. بر همین اساس در برنامه چهارم و پنجم اقتصادی– اجتماعی کشور، 56 درصد بذر مورد نیاز کشت ایران کشور، باید در منطقه همدان تولید ¬می¬شده است. کیفیت بذر یکی از مولفه¬های مهم افزایش عمکرد در واحد سطح است و این رقم کیفیت بذر مطلوب را دارد و یکی از مولفه¬های موثر در کیفیت محصول گرده¬افشانی آن می¬باشد زیرا ساختمان گل یونجه گل به گونه¬ای است که بدون حضور حشرات گرده زنبورهای گرده¬افشان لقاح گل¬های آن امکان¬پذیر نمی¬باشد لذا آن¬ها علاوه بر گرده¬افشانی، نقش مهمی نیز در بالا رفتن کیفیت و کمیت بذور دارند. در حال حاضر کشاورزان یونجه¬کار به دلیل بالا بودن تراکم و تنوع حشرات گرده¬افشان بومی، نیاز به رهاسازی آن¬ها در منطقه نمی¬بینند ولی مشخص نبود که چه گونه¬هاِیی، با چه تراکمی کار گرده¬افشانی یونجه را در منطقه انجام می¬دهند در این راستا شناسایی زنبورهای گرده¬افشان مزارع یونجه منطقه همدان در سال 93-1392 انجام شد 31 گونه از 19 جنس متعلق به 6 خانواده مختلف به شرح زیر جمع¬آوری و شناسایی شدند: colletidae: hylaeus signatus, andrenidae: andrena ovatula; a. flavipes; meliturga clavicornis; halictidae: nomia diversipes; n. bispinosa; halictus resurgens; seladonia cephalica; lasioglossum malachurum; l. tadschicum; l. discum; l. pygmaeum; lasioglossum sp.; sphecodes puncticeps; megachilidae: anthidium florentinum; megachile rotundata; m. burdigalensis; m. leachella; m. centucularis; m.logopoda; lithurgus chrysurus; coelioxys afra; c.quadridentata; apidae: apis mellifera; anthophora sp.; amegilla quadrifasiata; eucera nitidiventris; eucera pollinosa; thyreus histrionicus; nomada basalis; melittidae: melitta leporina. در بین گونه¬های جمع¬آوری شده گونه¬های a. ovatula , l. malachurum, m. leporina از تراکم جمعیت و پراکنش بالاتری برخوردار بودند بررسی نوسان فصلی آن¬ها در چین¬های مختلف نشان داد که تنوع و تراکم جمعیت حشرات گرده، مصادف با گل¬دهی چین اول در حد مطلوب¬تر از مواقع دیگر می¬باشد به نظر می¬رسد شهد در این چین¬ بهتر چین¬های دیگر بوده و سبب جلب حشرات گرده¬افشان به داخل مزارع در حال گل شده است. در شرایط فعلی که منطقه با کم¬آبی است بنابراین در استراتژی تولید محصول، برای بهره¬گیری از حد¬اکثر پتانسیل آبیمنطقه، فصل بهار نیز تولید محصول از چین اول کاملاً برای منطقه سازگارتر می¬باشد.