تعیین مقدار مناسب پرتودهی با پرتو گاما به منظور جهش زایی در پداژه گیاه زینتی مریم

به منظور بررسی اثر پرتو گاما بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک گل مریم، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمار آزمایشی شامل هشت سطح پرتو گاما (صفر، 20، 30، 40، 50، 60، 70 و 80 گری) می باشد. در بین گونه های مختلف مریم، گونه tubrosa در اغلب نقاط دنیا کشت و کار می شود. از این گونه به دلیل پرپر بودن نمی توان در برنامه های دورگ گیری استفاده کرد، و لذا برای اصلاح و القاء تنوع در آن باید از روش های نوین اصلاح از جمله جهش، پلی پلوئیدی، کشت بافت، انتقال ژن و غیره استفاده کرد. در این میان موتاسیون می تواند بسیار موثر و ارزشمند باشد. لذا این تحقیق به منظور برآورد بهترین دوز پرتوتابی اشعه گاما با منبع کبالت 60، با توجه به صفاتی از قبیل درصد زنده مانی و سرعت جوانه زنی در گل مریم انجام شد. نتایج نشان داد که دزهای مختلف پرتو گاما روی سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، ارتفاع ساقه گل دهنده، درصد و سرعت جوانه زنی، وزن تر و خشک، تعداد گلچه، نشت یونی و قطر پداژک تأثیر معنی داری داشتند به طوری که با افزایش دز اشعه میزان سطح برگ، ارتفاع ساقه گل دهنده، تعداد برگ، تعداد گلچه کاهش یافت. در بین صفات مورد بررسی ارتفاع ساقه گل دهنده در بیشتر موارد بیشترین ضریب تغییرات را نشان داد که بیان کننده تأثیر پذیری بیشتر این صفت نسبت به مقادیر مختلف پرتودهی اشعه گاما می باشد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارها در مورد صفات درصد زنده مانی (جوانه زنی) و سرعت جوانه زنی اختلاف معنی دار در سطح 1% و در مورد صفت وزن خشک بوته ها اختلاف در سطح 5% مشاهده شد. در بین صفات درصد و سرعت جوانه زنی و هم چنین وزن خشک بوته ها جهت مشخص نمودن بیشترین درصد زنده مانی مشخص شد که تیمار 20 گری بیشترین درصد زنده مانی را نسبت به تیمارهای بالاتر دارا بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بین تیمار 20 گری با شاهد تفاوت معنی داری نبود در مقابل تیمارهای 30، 40 و 50 گری با شاهد تفاوت معنی داری مشاهده شد (درصد و سرعت جوانه زنی پایین).