شناسایی و سنجش شاخص های سلامت خانواده و ارائه مدل خانواده سالم مبتنی بر بافت فرهنگی- اجتماعی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و سنجش شاخص¬های سلامت خانواده و تدوین مدل خانواده سالم مبتنی بر بافت فرهنگی- اجتماعی انجام شد. در این مطالعه بنیادی از روش پژوهش آمیخته و راهبرد اکتشافی زنجیره¬ای استفاده شد. بخش کیفی پژوهش با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی صورت پذیرفت. بدین منظور 13 نفر از زوج¬های موفق که حداقل 15 سال از عمر ازدواج آنها گذشته بود و سطح بالایی از رضایت زناشویی و سلامت عمومی را دارا بودند به روش نمونه¬گیری هدفمند انتخاب و با استفاده از مصاحبه عمیق مورد مطالعه قرار گرفتند. تحلیل تجارب شرکت¬کنندگان به شناسایی 574 کد اولیه، 35 زیر مقوله و 6 شاخص اصلی منجر شد که عبارت اند از: 1)بسترهای فردی، 2)بسترهای زوجی، 3)بسترهای والدگری، 4)بسترهای خانوادگی، 5)بسترهای اجتماعی و 6)بسترهای مذهبی. در ادامه بر اساس عوامل شناسایی شده مدل مفهومی پژوهش طراحی و مقیاسی جهت سنجش سلامت خانواده ایرانی تهیه و اعتبارسنجی شد. بخش کمّی پژوهش با استفاده از طرح همبستگی و روش مدل یابی معادلات ساختاری صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش عبارت بود از کلیه والدین شهر تهران که حداقل دارای یک فرزند بودند. از این میان 853 نفر از آنها به روش نمونه¬گیری در دسترس انتخاب شد. یافته¬های بخش کمّی پژوهش نشان داد که شاخص¬های شناسایی شده بار عاملی بالا و معناداری دارند و در این میان 1)شاخص زوجی با بار عاملی(90/0)، 2)شاخص فردی با بار عاملی(88/0)، 3)شاخص خانوادگی با بار عاملی(87/0)، 4)شاخص والدگری با بار عاملی(80/0)، 5)شاخص اجتماعی با بار عاملی(70/0) و 6)شاخص مذهبی با بار عاملی(52/0) به ترتیب از بیشترین نقش و اثرگذاری بر سلامت خانواده برخوردار بودند و مدل به دست آمده برازش بالایی را برای تبیین عوامل موثر بر سلامت خانواده ایرانی نشان می-دهد(01/0p<). بر این اساس در شکل¬گیری خانوادسالم عوامل فردی، زوجی، والدگری، خانوادگی، اجتماعی و مذهبی نقش دارند که متاثر از بافت فرهنگی- اجتماعی هستند ولی در عین حال مورد توجه لازم قرار نگرفته-اند. توجه بیشتر به شاخص¬های شناسایی شده و مبانی فرهنگی- اجتماعی برای هر اقدامی در حوزه خانواده ضرورت دارد.