بررسی تاثیرات زاویه دید بر تصویرسازی و نگارگری ایرانی

این پایان نامه تلاشی است در جهت شناخت انواع زوایای دید بصری، دسته بندی آنها و بررسی تأثیراتشان بر مفهوم آثار تصویرسازی و درک مخاطب. که در نهایت به جهت بررسی زوایای دید در نگارگری قرن نهم هجری ایران، مورد استفاده قرار می گیرد. این پژوهش از شیوه تحقیق «بنیادی-توسعه ای» و به روش «توصفی-تحلیلی و تاریخی-تطبیقی» حاصل می شود. انواع زوایای دید به دو دسته ی کلی تقسیم شده اند که هر کدام خود تقسیماتی دارد. 1. زاویه دید فیزیکی، شامل: زوایای دید بالا، پایین، روبرو، تمام رخ، سه رخ، نیم رخ، زاویه به علاوه زاویه، زاویه ی دید دور و نزدیک. 2. زوایای دید متأثر از نقش فرهنگ و تکنولوژی در ادوار تاریخیِ مللِ مختلف که شامل: زاویه دید ابژکتیو که خود به دو بخش زاویه دید ترکیبی و مقامی تقسیم می شود، زاویه دید سوبژکتیو که خود به سه سطح مختلف تقسیم می شود، زاویه دید مخاطب محور که به سه بخش تصاویر«آنامورفسیس»، تصاویر«استریواسکوپیک» و تصاویر «استریوگرام» تقسیم می شود، و زاویه دید سوم شخص که به دو بخش محدب و مقعر تقسیم می گردد. و می توان گفت که تکنولوژی ها عامل موثری بر شکل گیری این زوایای دید بودند. در ارزیابی زاویه دید در نگارگری ایرانی می توان گفت که نگارگر، به جای استفاده از شیوه ترسیم پرسپکتیوی از روشی مشابه با شیوه ی پارالاین بهره برده و بدین جهت از مجازنمایی فاصله گرفته است. نگارگران ایرانی تصویرگری کائنات را بدان گونه که هستند طلب می کردند و نه آن گونه که دیده می شوند. در نتیجه می توان گفت نگارگر از واقعگرایی فراتر رفته و به «حقیقت نگاری» دست می یابد. نگارگر ایرانی برای دست یابی به چنین منظوری از «زاویه ی دید ابژکتیو ترکیبی» استفاده می کند. همچنین این شیوه می توانست جواب گوی مناسبی برای پایبندی به بار روایی داستان باشد چرا که زوایای دید ترکیبی داری بیشترین بار روایتگری هستند. هنرمند ایرانی در اواخر قرن نهم هجری، ترکیب زوایای دید را به اوج خود می رساند، به گونه ای که موفق به ارائه ی هارمونیِ بی نظیری در استفاده از زوایای دید ترکیبی و در نتیجه ترکیب بندی اثر می گردد. همچنین استفاده از این زاویه دید، با منش عارفانه ی نگارگر آن زمان نیز هماهنگ است چرا که یکی از خواص دیگر این نوع زاویه دید کمرنگ شدن حضور هنرمند، در اثر است.