بررسی تطبیقی اجرا و نقوش مورد استفاده در هنرسوزن دوزی ترکمن و بلوچ

صنایع دستی ایران ،جلوه ای بی مانند از هنر ،صنعت ،فرهنگ وتمدن کهن ایران،است . ..یکی از این هنرها رودوزیها،هنرسنتی زنان ایرانی است .از جمله این رودوزیها ،سوزن دوزی دو قوم کهن ایران ،بلوچ وترکمن است .ویژگی تزئین وکاربردی بودن سوزن دوزی در زندگی روزمره مردم ،به خوبی توانسته در معیشت واقتصاد تاثیر گزارده وخود عامل تقویت اقتصاد گردد .به علاوه ،پیام های اجتماعی وقومی جوامع را با استفاده از طرح ها –نقش ها ورنگ های محصولات کاربردی خود متجلی سازد ؛رنگ وشکل دو وجه اصلی در هنرهای بصری است . هر یک از این عناصر می تواند جلوه ونمود یکدیگر را تعریف ،تشدید یا تعدیل کند ؛می تواند با یکدیگر هارمونی وهماهنگی ایجاد کند .از عواملی که به دست بافته ها وسوزندوزی ها ی بومی استان گلستان (ترکمن وبلوچ)جلوه ای ریتمیک می بخشد،عنصر تکرار ،رنگ وشکل است .آفرینندگان این آثار برای تزئین وسایل مصرفی خویش ذوق وسلیقه شخصی خود را به کار می بندند ؛ذوقی که رابطه ای تنگاتنگ با طبیعت دارد. از نتایج بدست آمده پس از بررسی ومطالعه تطبیق نقش مایه های تزئینی نمونه های سنتی ، سوزن دوزی ترکمن وبلوچ ،نقوش بکار رفته در سوزن دوزی های بلوچ عمدتا هندسی ،گاهی حیوانی ،گیاهی وبه ندرت انسانی اند .در نوع ترکمن بیش تر به صورت اشکال منظم وتکراری ،نمادها وطرح هایی از گیاهان وحیوانات ،نقوش هندسی وقرینه ،در برگیرنده اشکال ساده شده ای همچون عقرب ،عنکبوت وشاخ قوچ دیده می شوند که در نمونه های سنتی ،سطوح گسترده ای از محصول مورد نظر را می پوشانند ودر بخش های به کار رفته به صورت فشرده ودر کنار هم کار می شوند ودر اصطلاح می توان گفت که اکثر نمونه ها پر کار ومیان کار هستند وهنرمند سوزن دوز ،وقت زیادی را برای تهی? آن صرف نموده است .از دیگر مواردی که در ادامه مقایسه می توان به آن اشاره نمود ،رنگ های به کار رفته در سوزن دوزی بلوچ وترکمن است .در سوزن دوزی سنتی بلوچ رنگهایی همچون سبز کمرنگ ،نارنجی ،صورتی ،پسته ای وقرمز کم رنگ ودر دسته بندی کلی ،رنگهایی شاد وروشن به چشم می خورد .در سوزن دوزی سنتی ترکمن ،رنگهایی چون نیلی ،شرابی ،زرد ،سفید ،مشکی ،آبی ،سبز ونارنجی ،در نمونه های جدید دگرگون گشته ورنگ هایی نیز بدان ها افزوده شده است .