ارتباط پوشش گیاهی با برخی از ویژگی های رویشگاهی در منطقه فریدون شهر اصفهان

ترکیب و پوشش گیاهی موجود در یک منطقه معرف شرایط ویژه آب و هوایی، توپوگرافی و خاک رویشگاه های گیاهان این مناطق است، از این رو شناخت عوامل محیطی تاثیر گذار بر پراکنش گونه ها و جوامع گیاهی در اکوسیستم های مرتعی اهمیت دارد و تعیین جوامع گیاهی در امتداد گرادیان محیطی و همچنین تعیین منحنی های عکس العمل گونه های شاخص نسبت به متغیر های محیطی امری ضروریست. به منظور بررسی ارتباط پوشش گیاهی با برخی از ویژگی های رویشگاهی در منطقه فریدون شهر اصفهان و شناسایی عوامل موثر بر استقرار و رشد گیاهان، 5 مکان مرتعی در موقعیت های مختلف جغرافیایی و شرایط اکولوژیک متفاوت در امتداد گرادیان عوامل محیطی انتخاب گردید. مهم ترین ویژگی های اکولوژیک مکان های مورد مطالعه در سه بخش: اقلیم (13 عامل)، خاک و فیزیوگرافی(13 عامل) و پوشش گیاهی (15 گونه گیاهی)، به روش سیستماتیک-تصادفی تعیین شد. عامل های اقلیمی با توجه به آمار 5 ایستگاه هواشناسی و با استفاده از روش مدل رگرسیون ساده خطی برآورد گردید، در هر مکان مرتعی یک پروفیل خاک شناسی حفر و مهم ترین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نمونه های خاک اندازه گیری شد. عامل های سه گانه ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت شیب با استفاده از نقشه های توپوگرافی 1:50000، شیب سنج و gps تعیین گردید. در ابتدا با استفاده از نرم افزار spss نسخه ی 22، تجزیه ی عامل بر روی داده ها به منظور کاهش متغیر های محیطی انجام گرفت و 19 عامل محیطی از مجموع 26 عامل محیطی برگزیده شد. به منظور بررسی تشابه موجود بین مکان های مورد مطالعه و طبقه بندی آن ها، آمار کمی 19 ویژگی محیطی بر اساس شاخص فاصله اقلیدسی نسبی به روش واریانس حداقل، طبقه بندی خوشه ای گردید. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای مکان-های مورد مطالعه در ارتباط با عوامل محیطی، در سطح تشابه 87/5 درصد، 2 رویشگاه متفاوت مشاهده می شود. رویشگاه اول مکان-های مطالعاتی شماره یک، چهار و پنج و رویشگاه دوم شامل مکان های مطالعاتی دو و سه بود. همچنین جهت بررسی خصوصیات رویشگاهی و تعیین ارتباط بین پوشش گیاهی و شرایط اکولوژیک منطقه، آمار درصد ترکیب پوشش گیاهی 15 گونه گیاهی در ارتباط با 19 عامل محیطی به روش تجزیه مولفه های اصلی (pca) رج بندی و مورد پردازش قرار گرفت. با توجه به نتایج رج بندی، رویشگاه 1 (مکان شماره 1) دارای گونه غالب astragalus gossypinus است. عواملی مانند دمای بالا و شرایط نسبتاً خشک با نوسانات دمایی زیاد (متوسط دمای حداقل و حداکثر به ترتیب 4/6 و 16/8 درجه سانتی گراد) و خاک با میزان آهک کم (کربنات کلسیم 37 درصد) در جدا سازی این رویشگاه نسبت به سایر رویشگاه ها موثر می باشند. رویشگاه 2 شامل تیپ غالب stipa barbata (مکان های شماره 2 و 3) در شرایط حد وسط از نظر اقلیم و خاک نسبت به دو رویشگاه دیگر قرار دارد. رویشگاه 3 شامل تیپ غالب astragalus adscendens (مکان های شماره 4 و 5) می باشد که شرایط اقلیمی مرطوب تر و سرد تر با نوسانات دمایی کمتر (متوسط دمای حداقل و حداکثر به ترتیب 5 و 11/5درجه سانتی گراد) و جهت جنوب غربی همراه با خاک سنگین وعمیق، همراه با ماده ی آلی بالا شرایط مساعدی را برای استقرار گونه های مستقر در این رویشگاه فراهم کرده است. به طور کلی می-توان گفت نتایج حاصل از آنالیز رج بندی با عامل های محیطی با نتایج حاصل از آنالیز خوشه ای گونه های گیاهی، نتایج مشابهی را دربرداشتند.