بررسی عوامل موثر بر شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی ایران (با تاکید بر تکنولوژی، نیروی کار و موجودی سرمایه)

ارتباط متقابل بین میزان تولید و مصرف انرژی یکی از مطالعات کلیدی است که نقش دوگانه انرژی را به عنوان نهاده تولید و یک کالای مصرفی در واحد های تولیدی، مطرح می سازد. در راستای بهینه سازی و بهبود روش های بهره برداری از منابع و مقایسه وضعیت کشورها از جهت چگونگی مصرف انرژی و میزان اثر بخشی این عامل تولید بر توسعه اقتصادی، از شاخص های کلان اقتصاد انرژی استفاده می-شود. در میان شاخص های اقتصاد انرژی، شاخص شدت مصرف انرژی از جامعیت و اهمیت بیش تری برخوردار است. عوامل تولید اعم از تکنولوژی، سرمایه فیزیکی و نیروی کار ممکن است از طریق انرژی و رشد اقتصادی بر شدت مصرف انرژی تاثیر گذار باشند. این عوامل از یک طرف به عنوان نهاده-های تولید در جهت کاهش شدت انرژی، منجر به رشد اقتصادی می شوند و از طرف دیگر انتظار می رود با افزایش این نهاده ها میزان مصرف انرژی تحت تاثیر قرار گیرد. طبیعتا عوامل متعددی وجود دارد که می توانند شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی را توضیح دهند، به همین دلیل تحقیق حاضر عوامل موثر بر شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی با تاکید بر نیروی کار، سرمایه و تکنولوژی را مورد بررسی قرار داده است. برای این منظور، در چارچوب یک تابع تولید کاب-داگلاس به تجزیه و تحلیل داده های سری زمانی دوره 1362-1390 پراخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نیروی کار و موجودی سرمایه به ترتیب منجر به رشد متوسط سالانه ای معادل 0.8 درصد و 0.1 درصد در شدت مصرف انرژی شده اند، در صورتی که، در خلال این دوره، پیشرفت تکنولوژی شدت انرژی را به-طور متوسط 0.3 درصد کاهش داده است. بنابر این این عوامل رشد متوسط سالانه ای معادل 0.6 درصد در شدت انرژی را توضیح می دهند. از طرف دیگر آمار و ارقام نشان می دهند که در طی دوره مورد بررسی شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی به طور متوسط سالانه حدودا 0.7 درصد رشد داشته است که متغیر های مدل مورد استفاده سهم بالایی از تغییرات این متغیر را در بر گرفته است. با توجه به این محاسبات، همچنین می توان نتیجه گرفت که بخشی از رشد شدت انرژی در این بخش معلول عوامل دیگری بوده است.