بررسی آلودگی میکروبی هوای قسمت های مختلف تولید کارخانجات فرآورده‎ های لبنی

در کارخانجات لبنی بررسی بار میکروبی هوا و نقش عوامل محیطی روی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه با هدف تعیین آلودگی میکروبی هوای بخش های مختلف تولید در کارخانجات لبنی شهرستان شهرکرد انجام شد. در این بررسی نمونه گیری با روش رسوب گذاری sedimentation)) انجام شد. آزمون ها با تکرار سه گانه انجام شد. تجزیه و تحلیل میکروبی، شامل شمارش کل باکتری‎های هوازی، استافیلوکوکوس‎ها، کلی‎فرم‎ها، باسیلوس‎ها، مخمرها و کپک ها بود. در هر سری نمونه گیری پلیت‎های حاوی محیط کشت مورد نظر به مدت 1 ساعت، به فاصله 1متر از دیوار و هر مانع دیگر و ارتفاع 1 متر از زمین (1/1/1) در بخش‎های مختلف قرار داده شد و بعد از این مدت به آزمایشگاه منتقل و به مدت 48 ساعت در دمای 37درجه سانتی‎گراد گرمخانه، گذاشته شد. بعد از شمارش کلی کلنی‎ها، هویت کلنی‎های جدا شده بر اساس رنگ‎آمیزی و شکل آن‎ها در زیر میکروسکوپ مشخص و با انجام تست‎های بیوشیمیایی اختصاصی، هویت باکتری جدا شده تعیین شد. برای ارزیابی هوا از نظر اسپور قارچ‎ها از پلیت حاوی محیط پوتیتو‎دکستروز آگار حاوی کلرامفنیکل استفاده شد. کلنی‎های کپک و مخمر رشد کرده شمارش و ثبت گردید. قارچ‎های رشد یافته با استفاده از روش‎های روتین آزمایشگاهی شامل تعیین خصوصیات ماکروسکوپی و میکروسکوپی به روش تیزمونت و اسلاید کالچر تعیین جنس شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که تعداد کل باکتری‎ها در هوای کارخانه a در قسمت تولید ماست بیشترین مقدار و برابر cfu 104×6/2 وکمترین در سردخانه برابر cfu 103×2/1 در هر متر مربع و در کارخانه b نیز بیشترین آلودگی هوا در قسمت پاستوریزاسیون به تعداد cfu 104×4/2 و کمترین آلودگی در سردخانه برابر cfu 102×5/4 در هر متر مربع می‎باشد. از تعداد کل کلنی‎های جدا شده در این بررسی، میزان آلودگی به کوکوس‎های گرم مثبت 44%، باسیل‎های گرم مثبت 1/53%، باسیل‎های گرم منفی 7/2% و کوکوس گرم منفی 57/0% بود. از میان باکتری‎های جدا شده بیشترین گونه باکتریایی به ترتیب مربوط به باسیلوس سرئوس، استافیلوکوکوس اورئوس و اشریشیا‎‎‎ کلی بود. همچنین نتایج شمارش تعداد قارچ در هوای این کارخانه‎ها نشان داد که بیشترین آلودگی قارچی در هوای کارخانه a در قسمت تولید پنیر به میزان cfu 103×7/2 و کمترین در قسمت سردخانه به میزان cfu102×5 در هر متر مربع هوا و در کارخانه b بیشترین آلودگی قارچی هوا در قسمت بسته بندی به میزان cfu103×7/1 و کمترین در قسمت سردخانه برابر cfu102 در هر متر مربع هوا می‎باشد. از مجموع 313 کلنی قارچی مختلف جدا شده، 3/60% مربوط به مخمرها، 6/14% تریکوسپوروم، 6/7% پسیلومایسس، ژئوتریکوم و مادورلا هر کدام 7/5%، 5/2% کلادوسپوریوم، آسپرژیلوس 2/2%، ریزوپوس 1% و مونیلیا 1% را به خود اختصاص دادند. با توجه به میزان استاندارد آلودگی میکروبی هوا که توسط انجمن بهداشت عمومی آمریکا (apha) پیشنهاد شده است برای شمارش پلیت‎های هوازی در هوای مناطق فرآوری مواد‎غذایی به روش پلیت کشت رسوبی cfu 103×3 در هر متر مربع هوا برآورد شده است، لذا نتایج این مطالعه نشانگر این است که هوای کارخانه‎های مورد بررسی در قسمت‎های مختلف، آلودگی بالایی داشته و امکان انتقال آلودگی به فرآورده‎های تولیدی در این کارخانجات بسیار بالا می‎باشد.