ارزیابی تطبیقی رابطه دانشگاه و صنعت در ایران و ترکیه بر اساس تحلیل همبستگی پروانه های ثبت اختراعات و مقاله های علمی این کشورها در سطح بین المللی از سال 1974- 2013

در عصر حاضر ارتباط دانشگاه و صنعت یکی از شاخص ترین عوامل رسیدن به توسعه محسوب می شود؛ به گونه ای که توسعه جوامع مختلف به میزان بسیار زیادی به نحوه و میزان ارتباط میان این دو بخش وابسته شده و در صورت تعامل پایدار بین این دو نهاد، توسعه صنعتی و متعاقب آن توسعه اقتصادی و اجتماعی را می توان انتظار داشت. با توجه به اهمیت این موضوع، هدف از این مطالعه تحلیل مقایسه ای رابطه دانشگاه- صنعت در ایران و ترکیه است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های علم سنجی است که با استفاده از روش تحلیل استنادی و استفاده از تکنیک ارزیابانه انجام شد. جامعه آماری این تحقیق کلیه اختراعات ثبت شده و مقالات علمی مربوط به کشورهای ایران و ترکیه بر اساس اطلاعات پایگاه پروانه ثبت اختراعات آمریکا و اسکوپوس از سال 1974-2011 است. داده های این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و آزمون استنباطی (همبستگی پیرسون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و از نرم افزارهای اکسل و اس پی اس اس در این خصوص استفاده شد. یافته های این تحقیق نشان داد که تا زمان انجام این پژوهش، کشور ایران و ترکیه در پایگاه اسکوپوس و پروانه ثبت اختراعات آمریکا به ترتیب 151159 و 258719مقاله، 143 و 584 پروانه ثبت اختراع منتشر کرده اند. از بین 258 مخترع که در تولید پروانه ثبت اختراعات کشور ایران همکاری داشته اند، حدود122 نفر (28/47 درصد) از افراد وابستگی سازمانی دانشگاهی و 85 نفر (94/32 درصد) وابستگی به سازمان ها یا موسسات تحقیق و توسعه داشتند و 51 نفر نیز بدون وابستگی سازمانی بودند. در مورد کشور ترکیه نیز 1120 نفر مخترع در تولید کل پروانه ثبت اختراعات این کشور همکاری داشته اند که حدود 399 نفر (62/35 درصد) از مخترعان وابستگی سازمانی خود را دانشگاه های کشور ترکیه یا دیگر کشورها، 389 نفر (73/34 درصد) سازمان های تحقیق و توسعه ثبت کرده اند و بقیه افراد (64/29 درصد) نیز بدون وابستگی سازمانی بودند. همچنین کشور ایران بر اساس اولویت های الف تا ج خود در فناوری بیشترین تولید علم را انجام داده است. کمترین تولید علم ایران با تعداد 5717 مربوط به حوزه علوم انسانی و هنر است؛ در مورد پروانه ثبت اختراعات یافته ها نشان می دهد بیشترین تعداد پروانه ثبت اختراع مربوط به علوم پایه و کاربردی است. در مقابل، کشور ترکیه بر اساس اولویت ها، کمترین تولید علم را در حوزه موضوعی مربوط به جهانگردی و حمل و نقل و بیشترین تولید را در حوزه سلامت و داروسازی داشته است. بنابراین بر اساس یافته های این تحقیق می توان چنین بیان کرد که ارتباط صنعت و دانشگاه در کشور ایران از وضعیت مناسبی برخوردار نیست و باید اقدام جدی برای بهبود این ارتباط و در نتیجه بهبود وضعیت اقتصادی، توسعه یافتگی و ... صورت پذیرد. همچنین کشور ترکیه به عنوان کشوری که در نقشه جامع علمی کشور به عنوان یک رقیب شناخته شده، وضعیت بسیار مناسب تری نسبت به کشور ایران ندارد و این نکته باید در سیاستگذاری های و برنامه ریزی کلان کشور مد نظر قرار گیرد. کلید واژه ها: صنعت، دانشگاه، پروانه ثبت اختراعات، ایران، ترکیه