تبیین مناسبات دین و علم و نقش آن در نهضت نرم افزاری

پژوهش حاضر با عنوان «تبیین مناسبات دین و علم و نقش آن در نهضت نرم افزاری» در پی یافتن ارتباط منطقی دین و علم و رویکردی فعال در نهضت نرم افزاری است. برای رسیدن به این هدف، مراحل زیر پیموده شده است:در بخش اول، ضمن تعریف رویکردی جدید برای تحقیق حاضر، به دو نکته مهم اشاره گردیده است: اولاً با توجه به نیازمندی های کنونی دنیای اسلام ـ که در افق هدایت و سرپرستی حیات اجتماعی بشر بر مبنای دین قرار گرفته است ـ بر خلاف مسیر طی شده در غرب لازم است به بحث دین و علم از منظر تحقق ولایت حداکثری دینی در جامعه پرداخته شود. ثانیاً به جای پرداختن به ارتباط میان گزاره های دینی و علمی، چگونگی حضور دین در فرایند حصول علم، مورد دقت و بررسی قرار گیرد. در بخش دوم، با توجه به رویکرد فوق، دین شناسی و علم شناسی، به شکل مبنائی و در قالب بررسی دیدگاهها انجام پذیرفته است. در فصل اول این بخش، با نفی رویکردهای مادی و حداقلی به دین، دو تبیین نسبت به نگرشهای حداکثری مورد تأکید قرار گرفته است: الف) نظری? وحی الهی ب) نظری? ولایت الهی. در تبیین نخست، دین مجموعه ای از معارف و دستورات الهی است که از طریق پیامبر(ص) برای تأمین سعادت دنیا و آخرت بشر نازل شده است. امّا در تبیین دوم، دین در حقیقت جریان ولایت و سرپرستی خدای متعال نسبت به کمال قرب است که در مرتب? نازله، در یک سلسله دستورات اخلاقی، اعتقادی و عملی تجلّی و ظهور پیدا کرده است.لذا دین، حقیقتی قدسی، مطلق، فراگیر و دارای منزلت ولایت است نه امری باطنی، فردی، دنیوی، عصری و ... که نگرشهای حداقلی و مادی بیان داشته اند.در فصل دوم در قالب طرح چهار دیدگاه در باب علم، در ضمن بیان ارکان هر نظریه، این نکته روشن شده که هر یک از دیدگاهها، فرایند ادراک و حصول علم را چگونه تبیین می نماید و چه عوامل و مولفه هایی را در کیفیت حصول علم قاعده مند می کند. در این میان دیدگاه «تکامل گرائی الهی» مدلی را جهت قاعده مند نمودن فرایند حصول علم ارایه کرده که در آن، اراده (جریان تولی و ولایت) به عنوان متغیر اصلی حضور دارد.در فصل سوم، پس از طرح و ارزیابی دیدگاههای رایج در باب رابط? دین و علم، این نتیجه بدست آمده است که اساساً اگر دین و علم، دو حقیقت مستقل و بالاصاله گسسته، تعریف و تلقی گردد، چگونه می توان میان این دو در خارج و در مقام بکارگیری، تعامل و هماهنگی ایجاد کرد؟ لذا مبتنی بر مبانی دین شناسی و علم شناسی، دستیابی به رابطه منطقی دین و علم و تعامل سازنده میان آنها، در صورتی ممکن است که دین در فرایند حصول علم حضور یابد و علومی سازگار و هماهنگ با دین تولید گردد. در بخش سوم مبتنی بر نتایج بدست آمده از مجموع? مباحث گذشته، و با تکیه بر این پیش فرض که علم دینی فقط بر اساس مبانی دین شناسی و علم شناسی دیدگاه «تکامل گرائی الهی» معنا پیدا می کند، «مفهوم، ضرورت و ابعاد» نهضت نرم افزاری از منظر این دیدگاه، مورد مطالعه و دقت قرار گرفته است.