سنجش غلظت فلزات سنگین موجود در رودخانه گوهررود با استفاده از pixe

آب یکی از فراوان¬ترین ترکیبات روی زمین است که به طور خالص در طبیعت یافت نمی¬شود، زیرا از یک سو نظر به قدرت حلالیتی که دارد تمام عناصرفلزی موجود در مسیر خود را حل می¬کند و از سوی دیگر بشر آن را آلوده میکند. هم¬چنین با صنعتی شدن جوامع، آلودگی آب سطحی توسط فلزات سنگین یک مشکل جهانی جدی محسوب می¬شود. زیرا تعدادی از آنها مانند جیوه و سرب حتی در غلظت¬های پایین سمی و غیرقابل تجزیه هستند و می¬توانند از طریق زنجیره¬ی غذایی در بافت-های زیستی انباشته شوند. از طرفی برخی از فلزات مانند آهن، مس و روی ریزمغذی¬های ضروری هستند و در غلظت¬های بالاترمی¬توانند برای فیزیولوژی موجودات زنده مضر باشند. هدف از این پژوهش کمک به ارزیابی شرایط فعلی رودخانه¬ی گوهررود و میزان آلودگی آن می¬باشد. نمونه¬های آب از 40 مکان مختلف در طول مسیر رودخانه جمع¬آوری شدند برای تعیین غلظت عناصر فلزی موجود در آب رودخانه و تعیین غلظت آنها از روش آنالیز پیکسی (آنالیز اشعه¬ی ایکس گسیل شده در اثر برانگیختگی با پروتون) استفاده شد. پیکسی به عنوان یک تکنیک بسیار مفید برای مطالعه ی ردیابی عناصر در سیستم های آبی تشخیص داده شده است. 13عنصر فلزی سدیم، منیزیم، آلومینیوم، سیلیسیوم، پتاسیم، کلسیم، تیتانیوم، منگنز، آهن، مس، روی، نیکل و استرانسیم با غلظت¬های مختلف در رودخانه شناسایی گردید. مقایسه¬ی مقادیر به¬دست آمده از نتایج آنالیز با مقادیر استاندارد گزارش شده از سوی سازمان fao در 1994برای آب مورد استفاده در آبیاری نشان می¬دهد که غلظت 8 فلز سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، آهن، آلومینیوم، مس و روی در تمام مکان¬های نمونه¬برداری شده، پایین¬تر از حد استاندارد می¬باشد. تنها غلظت عنصر منگنز در 6 مکان نمونه برداری فراتر از حد بحرانی می¬باشد. هم¬چنین مقایسه¬ی نتایج آنالیز با مقادیر استاندارد گزارش شده از سوی who در 1993 برای آب آشامیدنی نشان می¬دهد که غلظت 4 فلز سدیم، پتاسیم، منیزیم و روی در تمام مکان¬های نمونه¬برداری شده، پایین¬تر از حد استاندارد می¬باشد. غلظت عنصرکلسیم و نیکل در یک نقطه، غلظت عنصر مس در 3 نقطه، غلظت عنصر آلومینیوم در 6 نقطه، غلظت عنصر منگنز در 23 نقطه و غلظت عنصر آهن در تمام نقاط فراتر از مقادیر استاندارد می¬باشد.