بررسی اثر عصاره الکلی گیاه رزا کانینا بر هیستوفیزیولوژی، فاکتورهای بیوشیمیایی سرم و فعالیت آنزیم های کبدی در رت های دیابتی نر

زمینه و هدف: بیماری دیابت شیرین یکی از بیماری¬های شایع و شناخته شده¬ای است که با کاهش یا فقدان انسولین ترشح شده از سلول¬های بتای جزایر لانگرهانس پانکراس مشخص می¬شود. این بیماری یکی از مشکلات اساسی بهداشت جهانی است که باعث عوارض و مرگ و میر قابل توجهی می¬شود. این بیماری را می¬توان با تغذیه و ورزش کنترل کرد، اما بیشتر بیماران نیاز به داروهای خوراکی کاهش دهنده¬ی قند خون برای کنترل سطح قند خون دارند. اخیرا برای مقاصد گوناگون از جمله درمان یا کاهش اثرات سوء برخی از بیماری¬ها مثل دیابت، گیاهان دارویی مورد استفاده قرار گرفته¬اند و پژوهش¬های گسترده¬ای در حال انجام می¬باشد. در حال حاضر، با توجه به مشکلات تهیه و تزریق انسولین و داروهای پایین آورنده قند خون و همچنین با در نظر گرفتن عوارض جانبی داروهای صناعی توجه محققین به سوی استفاده از گیاهان دارویی جلب شده است. کبد یکی از اندام¬هایی است که در دیابت شیرین از جنبه¬های مختلف، عملکرد آن تحت تاثیر قرار می¬گیرد. این عضو اعمال بسیار متنوعی دارد که همگی توسط هپاتوسیت¬ها انجام می¬شود، از جمله متابولیسم لیپیدها، کربوهیدرات¬ها، خنثی سازی سموم و داروها. از گیاهان دارویی گوناگون می¬توان در روند درمان و بهبود برخی از بیماری¬ها استفاده نمود. یکی از این گیاهان روزا کنینا (rosa canina) می¬باشد. این گیاه از خانواده rosaceae، جنس rosa، گونه canina می¬باشد. این گیاه در قسمت¬های وسیعی از ایران به ویژه در مناطق شمال غرب یافت می¬شود. مطالعات انجام شده بر روی ترکیبات فتوشیمیایی روزا کنینا نشان داده که میوه¬ی روزا حاوی آنتی¬اکسیدانهایی مثل ویتامینe,c و کاروتنوئیدها می¬باشد. نقش ویتامین c به عنوان یک آنتی¬اکسیدان در دیابت شیرین شناخته شده است. هدف از این¬ مطالعه بررسی اثر عصاره روزا کنینا بر روی کاهش اثرات سوء و بهبود علائم دیابت در رابطه با هیستوفیزیولوژی، مقادیر فاکتور¬های بیوشیمیایی سرم و آنزیم¬های کبد در رت¬های نر می¬باشد. مواد وروش¬ها: در این بررسی از 32رت نر بالغ از نژاد ویستار با وزن 220-200 گرم استفاه شد. ایجاد دیابت به روش تزریق داخل صفاقی استرپتوزوتوسین (60 mg/kg) انجام گرفت. مدت زمان آزمایش، 4 هفته در نظر گرفته شد. در پایان دوره، موش¬ها معدوم شده و سرم آنها جهت بررسی غلظت گلوکز، تری گلیسرید، کلسترول، و آنزیم¬های کبدی جمع آوری گردید. همچنین نمونه-برداری بافتی از کبد به انجام رسید. تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصله به روش آنالیز واریانس یک طرفه انجام شد. یافته¬ها: نتایج این بررسی نشان داد که تیمار با عصاره الکلی روزاکنینا غلظت گلوکز، کلسترول و تری گلیسرید را در مدل¬های تجربی دیابتی بهبود بخشید. از یافته¬های دیگر این رساله کاهش آنزیم¬های کبدی در گروه¬های تحت درمان با عصاره نسبت به گروه دیابتی می¬باشد که نشان دهنده-ی اثرات حفاظتی عصاره الکلی rosa canina بر روی بافت کبد از صدمات ناشی از دیابت می باشد. در آسیب شناسی بافتی کبد از گروه کنترل سالم، بافت کبد کاملا سالم و طبیعی بود، در گروه موش¬های دیابتی تغییر چربی کاملا مشخصی در نواحی مرکز لوبولی ایجاد شده بود، در بافت کبد گروه¬های دیابتی تیمار با عصاره روزا کنینا، تغییر پاتولوژیک قابل توجهی مشاهده نشد،کبد در این گروه نسبت به گروه دیابتی نسبتا سالم بود. نتیجه¬گیری: در زمینه اثرات سودمند مصرف خوراکی روزا کنینا قبلاً مشخص شده که این گیاه پاک¬کنندگی رادیکال های آزاد، محافظ سلول در برابر آسیب¬های شیمیایی، کاهنده پراکسیداسیون لیپیدی و محافظ کبدی در برابر انواع استرس¬ها است، که علت اصلی آن سطوح بالای مواد آنتی-اکسیدانت می باشد. به همین خاطر احتمال دارد مصرف این گیاه اثرات حفاظتی بر بافت¬های بدن اعمال نموده و در جهت کاهش استرس اکسیداتیو عمل ¬کند. بنابراین می¬توان نتیجه¬گیری نمود که تجویز خوراکی عصاره الکلی روزا کنینا از طریق کاهش بار اکسیداتیو عوارض ناشی از دیابت را بهبود می¬بخشد. روزا کنینا به عنوان ضد التهاب و آنتی¬اکسیدانت همچنین به عنوان عوامل پاک-سازی ros عمل می¬کند. در نتیجه ویژگی ضد¬التهابی و آنتی¬اکسیدانی روزا کنینا در بهبود آسیب کبدی مهم هستند.