بررسی تفاوت منش درویش و صوفی در اندیشه ی حافظ

درویش و صوفی در متون گوناگون عرفانی تعریف خود را دارند و تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند، اما حافظ نگاهش با همه متفاوت است و با بررسی های صورت گرفته روشن شده است که در دیوان حافظ مرز دقیق و ظریفی میان این دو وجود دارد و درویش با توجه به مصادیقش مورد احترام است و صوفی هم با توجه به چهره ای که حافظ از آن ترسیم می کند مورد نکوهش است. پس از مطالعه و کاوش در منابع و خود دیوان حافظ این گونه برداشت می شود که حافظ با اسم صوفی و درویش مخالفت یا موافقتی ندارد؛ بلکه به اعمال و رفتار آنها، دید انتقادی دارد و به همین سبب درویش را تأیید می کند و صوفی و زاهد را به دلیل ریاکاری آنها مورد نکوهش قرار می دهد. در پایان مقایسه ای میان ابیاتی از دیوان شعر سلمان ساوجی، خواجوی کرمانی و حافظ، صورت گرفت که حاصل آن پی بردن به این موضوع بود که زبان حافظ نسبت به دو شاعر دیگر پیچیده تر و چند وجهی است. هدف پژوهش، نشان دادن تفاوت هایی است که حافظ با به کار گیری فنون ادبی مختلف و زبانی طنز آمیز، ایجاد کرده است.