اثر ریز نمونه و محیط کشت بر القاء و رشد ریشه های موئین تولید شده در حضور آگروباکتریوم رایزوژنز در زرین گیاه (dracocephalum kotschyi boiss)

زرین گیاه با نام علمی dracocephalum kotschyi boiss گیاهی علفی، چند ساله و اندمیک ایران از خانواده نعناع است. تحقیقات اخیر دارویی مشخص نموده که فلاونوئیدهای متوکسی موجود در قسمت های مختلف گیاه خاصیت ضد سرطانی دارد. برداشت بی رویه گیاه از رویشگاه های طبیعی و مناطق پراکنش محدود گیاه از مهم ترین دلایل در معرض انقراض گیاه می-باشند. در مطالعه حاضر، برای اولین بار القاء ریشه های موئین در ریزنمونه های مختلف هیپوکوتیل، کوتیلدون و برگ (در سنین یک هفته ای، دو هفته ای و چهار هفته ای) و میانگره یک هفته ایی انجام گرفت. همچنین اثر دو نوع روش تلقیح (روش غوطه وری و تزریق) بر درصد تولید ریشه های موئین در ریزنمونه های برگ یک هفته ای بررسی گردید. به منظور مقایسه اثر محیط کشت های مختلف بر رشد ریشه های موئین در محیط مایع، 4 محیط کشت ms، 1/2ms، 1/4ms و b5 بکار برده شد. در آزمایش جداگانه ای تاثیر غلظت های مختلف کلشی سین (05/0، 03/0 و 01/0 درصد وزنی/حجمی)، کیتوسان (0، 50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر) و uv-b در چهار سطح (0، 3، 6 و 9 دقیقه) به عنوان محرک بر وزن تر و خشک و متابولیت-های ثانویه (فعالیت آنتی اکسیدانی، فنل کل و فلاونوئید کل) بررسی شد. میزان رزمارینیک اسید به عنوان یکی از مواد موثره اصلی زرین گیاه، در ریشه های موئین توسط دستگاه hplc اندازه-گیری شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که ریزنمونه های برگ یک هفته ای و روش غوطه وری بیشترین درصد القاء ریشه را داشت و ریشه ها در محیط کشت 1/4ms بیشترین رشد و محرک های مورد استفاده نیز تاثیرات معنی داری بر متابولیت های ثانویه نشان دادند به-طوری که کلشی سین 05/0 درصد منجر به بیشترین افزایش در متابولیت های ثانویه گردید. کیتوسان در غلظت 100 میلی گرم در لیتر بیشترین تأثیر را بر مواد موثره داشته و با افزایش غلظت تا سطح 150 میلی گرم در لیتر منجر به کاهش مواد موثره گردید. در uv-b نیز، بیشترین افزایش در متابولیت های ثانویه در سطح 6 دقیقه مشاهده گردید.