سیاست و سینما: اندیشه سیاسی در سینمای ایران و اروپا

پیوند هنر و اندیشه در طول تاریخ، پیوندی دوسویه بوده است که هم اندیشه و هم هنر را متاثر کرده است. در دوران معاصر نیز هنرهای جدید مانند عکاسی و سینما، از این قاعده مستثنا نیستند و پژوهش در زمینه شیوه های تعامل این هنرها با عالم اندیشه می تواند به چشم اندازهای نوینی در این ارتباط رهنمون شود. اندیشه سیاسی، اندیشه ای است که با تامل در بحران ها و مشکلات موجود جامعه، و با اتکا به مبانی معرفتی و فهمی از هستی و جایگاه انسان در عالم، هنجارهایی را برای برساختن جامعه ای مطلوب و برکنار از ناهنجاری ها و اعوجاجات ارائه می کند. بر این اساس، اندیشمند سیاسی با تبیین بحران موجود در جامعه و ریشه یابی آن، و همچنین تجویز هنجارهایی که امکان درمان دردها و حرکت به سوی جامعه مطلوب را فراهم می آورند، اندیشه ای را عرضه می کند که سامان نیک سیاسی را ترسیم می نماید. پژوهش حاضر با دغدغه کاوش در رابطه میان سینما و اندیشه سیاسی، آثار سینمایی دو کارگردان ایرانی و دو کارگردان اروپایی را به عنوان نمونه برجسته تعامل مورد بررسی قرار می دهد. بی شک، اندیشه ورزی سیاسی با برخورداری از مقولات بالا، می تواند شکل های مختلفی به خود گیرد که از جمله آنها اندیشه ورزی سیاسی در قالب سینما است. بر این اساس، پژوهش حاضر با اتکا به مبانی نظری و معرفتی که نسبت هنر سینما و اندیشه سیاسی و اجتماعی را مورد بررسی قرار داده اند، امکان وجود ژانری سینمایی را مورد کاوش قرار می دهد که می توان آن را سینمای هنجاری نامید. بر اساس یافته های پژوهش، اگرچه سینمای مسعود کیمیایی مولفه های سینمای هنجاری را کاملا در خود ندارد؛ عباس کیارستمی (کارگردانان ایرانی) و ویم وندرس و کریستوف کیشلوفسکی (کارگردانان اروپایی) با برخورداری از مولفه های اندیشه ورزی سیاسی در فیلمسازی خویش در درجات مختلف، سینمایی دارند که می توان آن را با نام سینمای هنجاری معرفی نمود.