بررسی و مقایسه اثر چندشکلی تک نوکلئوتیدی rs4680 در میزان پاسخ دهی و عوارض دو داروی الانزاپین و ریسپریدون در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا

مقدمه و هدف:اسکیزوفرنی یک اختلال روانی تخریب کننده ، همراه با علایم سایکوتیک و زوال شناختی و درگیر کردن جنبه های متعددی از زندگی فرد،خانواده و اجتماع است. برای این بیماری جنبه های ارثی و ژنتیکی هم مطرح هستند اما هنوز نتیجه ی قطعی و روشنی در چگونگی این تاثیرات وجود ندارد. ژن comt( کاتکول ا متیل ترانسفراز) یکی از ژن های کاندید قویا مطرح در جنبه های مختلف این بیماری است.هدف از این پژوهش بررسی تاثیر چندشکلی )چند شکلی تک نوکلئوتیدی به خصوص که منجر به جابجایی والین با متیونین در کدون 108/158 ( rs4680از ژن comtطی مقایسه ی دو گروه دارویی الانزاپین و ریسپریدون بر میزان پاسخ به درمان و بروز عوارض دارویی خارج هرمی و سایر عوارض جانبی در طی درمان 8 هفته ای بود. مواد و روش ها: در این پژوهش 61 بیمار با اسکیزوفرنی تایید شده در دو گروه همسان شده به لحظ سن،جنسیت،وضع تاهل،سابقه ی خانوادگی،تحصیلات،شغل و مصرف سیگار قرار گرفتند که یک گروه تحت دریافت الانزاپین و یک گروه دیگر تحت دریافت ریسپریدون قرار گرفتند و به مدت 8هفته از شروع مطالعه پایش شدند.برای بررسی شدت علایم سایکوتیک و پاسخ به درماناز فرم panss( فرم سنجش علائم مثبت و منفی اسکیزوفرنیا)استفاده شد. و برای بررسی عوارض دارویی خارج هرمی(eps)از فرم معتبر "مقیاس درجه بندی نشانه های خارج هرمی خلاصه شده" یا esrs- a و برای ارزیابی سایر عوارض دارویی غیر از نشانه های خارج هرمی هم از یک فهرست شامل عوارض شایع تر و متعدد داروها استفاده شد. بیماران در هفته های صفر و دو و شش و هشت تحت پایش قرار گرفتند. در نهایت داده ها توسط آزمون کای-اسکوئر و آنوا و همچنین با استفاده ازتی مستقل از نظر آماری تحلیل شدند.05/0p<معنادار در نظر گرفته شد و تجزیه تحلیل آماری با spss16 صورت گرفت. یافته ها: انواع ژنوتیپ ها با بروز عوارض دارویی عمومی ارتباط موثری نداشتند و در عوارض خارج هرمی هم اثر بارزی ایجاد نمی کردند.در ارتباط ژنوتیپ ها با پاسخ درمانی گرچه تفاوت هایی وجود داشت اما این تفاوت ها معنی دار نبودند. در حالی که گروه ریسپریدون در ابتدا به وضوح تهوع بیشتری نشان می دادند ولی در گروه الانزاپین افزایش وزن،افزایش اشتها،خشکی دهان،مشکل در بلع و احتباس ادراری بیشتری در مقاطع مختلف دیده شد..عوارض خارج هرمی در دومین هفته به شکل واضحی در گروه الانزاپین بیشتر بود. اما پاسخ به درمان و نیز پاسخ علایم مثبت و منفی اسکیزوفرنی در گروه ریسپریدون به شکل معناداری بهتر بود. بحث و نتیجه گیری: هرچند میزانی از تفاوت در تاثیر ژنوتیپ های مختلف دیده میشد اما ژنوتیپ های بررسی شده در پاسخ به درمان و بروز عوارض دارویی در این دو گروه مشخص دارویی اثر قابل اتکایی ندارند. این یافته همسان با برخی مطالعات در نژاد غیرایرانی می باشد اما از سوی دیگر با بررسی های متعددی در سایر نژادها تضاد مشخصی دارد. حجم نه چندان بالای نمونه و نژاد ایرانی می توانند از علل اصلی و احتمالی این تفاوت باشند. بین دو گروه دارویی نیز، ریسپریدون هم از نظر کمتر بودن عوارض و هم به لحاظ اثر مناسب تر درمانی تا حدی ارجح است. این یافته با توجه به اینکه نتیجه ی قطعی در مورد برتری مطلق هیچ یک از این دو دارو بر هم وجود ندارد طبیعی به نظر می رسد اما با بسیاری مطالعات که الانزاپین را دارای عوارض خارج هرمی کمتر و تاثیر نسبتا بهتر درمانی_به ویژه در پایش بلند مدت_می دانند متفاوت است. مدت دوره ی کوتاه تر پایش درمان می تواند از علل احتمالی این تفاوت باشد.پیشنهاد می گردد مطالعات در نقاط دیگر ایران ، با داروهای دیگر و یا سایر چندشکلی ها صورت پذیرد.