معانی و مصادیق سبیل الله در قرآن و حدیث

موضوع و هدف این پایان نامه، معناشناسی «سبیل الله» و شناخت وجوه و معانی آن در قرآن و حدیث می باشد. برای حصول نتیجه ی مطلوب، ابتدا واژه ی «سبیل» و سپس تعاریف «سبیل الله» مورد بررسی قرار گرفته اند. به امتداد طولی«سبیل» گفته می شود و آن عبارت است از راهی که هموار، مستقیم ،اقامه شده با دلیل، ممتد، باز و عمومی می باشد.این واژه در قرآن هم برای راه خیر و هم برای راه شر به کار می رود؛ یعنی به لحاظ معنایی دارای اطلاق است و اگر بدون قرینه ذکر شود، دربردارنده ی هیچ بار معنایی مثبت یا منفی نمی باشد. وجوه معانی ذکر شده برای واژه «سبیل» عبارتند از : راه، طاعت، بلاغ (رسیدن)، حجت، دین، علت، عدوان، مسلک، مخرج(بیرون آمدن یا خلاص شدن)، هدایت، و راه تولید نسل. تفاوت «صراط» و «سبیل» در این است که «صراط» همچون بزرگراهی است که همه ی راه های فرعی «سبل» بدان منتهی می شوند و تفاوت «طریق» و «سبیل» در این است که در «طریق» ممتد و مستقیم بودن منظور نیست اما در «سبیل» مستقیم بودن، یک ویژگی بارز است. از تعاریف ارائه شده برای «سبیل الله» و بررسی های دیگر در این زمینه، فوائد و آثار زیادی برای این مفهوم استنباط می شود؛ به این صورت که سبیل الله راهی است که: رساننده به رضای خداست، شامل هر خیر و نیکی می شود، انسان را به سعادت می رساند، به فناء فی الله منتهی می شود، خداوند برای بندگانش برگزیده است، به معرفت و شناخت خداوند رهنمون می شود و.... سی و هفت وجه معنایی ذکر شده برای «سبیل الله» از این قرارند: زکات، شیعیان، مکه، طریق الجنه، کعبه، هجرت، حج، رضای خدا، انفاق، عبادت یا عبادات، قرآن، وفای به عهد، توحید، فطرت، فناء فی الله، تعلیمات حضرت موسی، تدین به دین مسیح، سعادت، صراط مستقیم، سجود، معرفت، عدل، نجات مستضعفین، حضرت محمد مصطفی، حضرت امیرالمومنین، کرامت، هدایت، هرگونه کار خیر، اعلاء کلمه الله، دین، جهاد، اطاعت کردن از خدا، توکل، اسلام، اخلاص، ایمان و حق.