طراحی مسجد چوبی با بررسی الگوی مساجد چوبی در ابیانه

مسجدها در معماری گذشته ایران ( پس از اسلام ) مهمترین ساختمان به شمار می آیند و مهمترین نمونه معماری اسلامی را در مسجدها می توان مشاهده نمود. ساختمان هایی که برگرفته از اعتقاد مسلمانان به ستون دین یعنی همان نماز شکل گرفته اند؛ یعنی فعالیت عبادی نماز به عنوان یکی از مهمترین فعالیت های شکل دهنده به فضای معماری مسجد، مورد توجه قرار می گیرد. از همان نخستین روزهای ورود اسلام به سرزمین ایران، مردم برای به جا آوردن نمازهای روزانه آغاز به برپایی و ساخت مسجدهای موقت و دائم کردند. نخست با تغییر کاربری مهرابه ها و آتشکده ها (مانند مسجد یزدخواست و فهرج)، این نیاز برآورده شد. سپس معماران با درک جایگاه برپایی نماز، الگو گرفتن از مسجدالنبی و بهره گیری از بهترین دستاوردهای فنی و هنری از معماری گذشته خود، نسبت به ساخت مسجد اقدام کردند ( مانند مسجد تاریخانه دامغان). در هر سرزمین معماران با توجه به اقلیم و ساخت مایه بومی، مسجدهایی ساختند که نیاز مردم را برآورده کردند. مصالح و فن ساختمان و همچنین سنت های معماری در هر ناحیه را نیز می توان از عوامل بسیار مهم در شکل گیری فضاهای معماری و از جمله مساجد دانست. گونه ویژه ای از این مسجدها، مسجدهای چوبین هستند که در نقاط گوناگونی از ایران، مانند مناطق جنگلی شمال (مازندران و گیلان)، آذربایجان، ابیانه، کردستان و ... ساخته شدند. در مسجد پیامبر نیز به دلیل اینکه دهانه آن زیاد بود برای پوشش آن ستونی از نخل در میانه آن برپا کردند و روی آن را با برگ نخل و پوست حیوانات پوشاندند. ساخت این مسجدها در طول تاریخ بر اساس اقلیم و در دسترس بودن چوب ادامه پیدا کرد. اوج ساخت اینگونه مسجد در ایران را، شاید بتوان در دوره صفویه و به ویژه در منطقه آذربایجان دانست. کلید واژه : معماری ایران، معماری اسلامی، طراحی مسجد، مصالح چوبی