بررسی اثر عصاره الکلی گیاه گلپر heracleum persicum بر اسپرماتوژنز در موش های صحرایی نر تحت شیمی درمانی با داروی سیکلوفسفامید

درمان سرطان به صورت قابل توجهی باعث افزایش طول عمر می شود. سیکلوفسفامید یک داروی ضدسرطان است که در شیمی درمانی استفاده می شود، جزء گروه های دارویی آنتی نئوبلاستیک آلکلیله کننده است که با آلکلیله کردن dna، rna آنزیم هایی را که سبب ساختن اسیدهای آمینه در پروتئین ها میشوند را مهار می کند. اثرات جانبی این دارو شامل بی اشتهایی، تهوع، کاهش عملکرد غدد جنسی، ایجاد آمنوره، آزواسپرمی، الیگو اسپرمی، اختلال در تولید و عملکرد اسپرم و آسیب در روند اسپرماتوژنز و در نهایت ناباروری مردان است. ناباروری یکی از مشکلات عدیده ی پزشکی است. بر اساس آمار موجود 30% ناباروری زوجین مربوط به مردان است. برای رفع مشکلات مربوط به ناباروری می توان از داروهای گیاهی و گیاهان داروئی بهره جست. گیاهان دارویی به دلیل ماهیت طبیعی و وجود ترکیبات همولوگ دارویی در کنار هم با بدن سازگاری بهتری دارند و معمولا فاقد عوارض ناخواسته هستند. کشور ایران هم با شرایط آب و هوایی بسیار متنوع از فلور گیاهی غنی برخوردار است. گلپر نیز می تواند در این گروه طب سنتی مورد مطالعه قرار گیرد. گلپر با نام علمی heracleum persicum که متعلق به خانواده umbelliferaeبوده دارای ارزش غذایی و دارویی زیادی است. گلپر در مناطق کوهستانی رشد می کند. دارای ارزش خوراکی در تقویت معده و دستگاه گوارش، رفع کننده نفخ شکم، میکروب کش، افزایش دهنده شیر زنان و ادرار آور و همچنین دارای خواص آنتی میتوزی، استروژنیک، ضد سرطان، ضد دیابت، ضد چاقی و ضدجهش می باشد و به دلیل دارا بودن ترکیبات فلاونوئید و فورانوکومارین دارای خواص آنتی اکسیدانی نیز هست. به دلیل اثرات جانبی و مخرب بعضی از داروهای شیمیایی، بیماران به گیاه درمانی روی آورده اند، که مقادیر کم این گیاه دارای تاثیرات دارویی موثر بر روی سیستم تناسلی می باشد که در این بررسی به همراه سیکلوفسفامید مصرف می شود تا اثرات مضر این دارو را در بدن تعدیل کند. در این طرح 30 موش صحرایی نر با وزن 150-200gr در 5 گروه مساوی شامل؛ یک گروه کنترل با دریافت روزانه ./2ml تزریق درون صفاقی آب مقطر به عنوان حلال دارو، سه گروه تجربی به ترتیب مقدار 5/0 ، 1 ، 2 (gr/kg/day) عصاره گلپر به صورت خوراکی(گاواژ) به همراه (mg/kg/day)5 تزریق درون صفاقی سیکلوفسفامید و گروه تجربی چهارم فقط (mg/kg/day)5 دارو به صورت درون صفاقی به مدت 21 روز دریافت می کردند. بعد پایان این دوره با خارج کردن بیضه از حفره شکمی و با تهیه مقاطع بافتی و شمارش اسپرماتیدها، داده ها توسط نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین گروه های مورد مطالعه تفاوت معنی دار (p<0/01) وجود دارد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که در گروه های تجربی4،3،2،1 پارامترهای: مقدار اسپرم، spermiogenesis index، tubule differentiated index نسبت به گروه کنترل کاهش معنی دار (p<0/01)داشته است. در گروه تجربی چهارم نسبت به گروه کنترل این اختلاف کاهش بیشتر و در گروه های تجربی 3،2،1 که داروی سیکلوفسفامید به همراه عصاره گلپر داده شد با افزایش میزان دوز عصاره گلپر مقدار اسپرم، spermiogenesis index، tubule differentiated index افزایش یافته است. به طور کلی می توان گفت عصاره گلپر اثرات جانبی داروی سیکلوفسفامید را بر روی دستگاه تناسلی مرد کاهش می دهد. افزایش مقدار اسپرم، spermiogenesis index، tubule differentiated index در گروه های تجربی که سیکلوفسفامید را همراه با گلپر دریافت می کردند را میتوان به دلیل وجود ترکیبات فلاونوئیدی و فورانوکومارینی و افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی و اثر حفاظتی گلپر در برابر رادیکال های آزاد ناشی از سیکلوفسفامید نسبت داد.