اثرهای کربوکسی متیل کیتوسان و نانو کیتوسان مغناطیسی بر رشد و نمو سوخ گل سوسن دورگه شرقی ‘arabian red’

رشد و نمو سوخ سوسن دورگه شرقی رقم ‘arabian red’ از زمان فلس¬برداری و تولید سوخک فلسی تا تولید سوخ گل مورد بررسی قرار گرفت. بررسی رشد و نمو سوخ در سه آزمایش جداگانه انجام شد. آزمایش اول به بررسی مدت زمان انبارداری فلس بر رشد و نمو سوخک فلسی و محتوی قند سوخک فلسی پرداخت و مشخص شد افزایش دوره انبارداری از 3 به 5 ماه باعث افزایش اندازه سوخک فلسی به میزان 40/4 درصد و محتوی قندهای ساکارز (84/49 درصد)، گلوکز (38/30 درصد) و فعالیت آنزیم¬های آلفا-آمیلاز (12/101 درصد) و بتا-آمیلاز (89/67 درصد) شد. آزمایش جداگانه¬ای برای تهیه کربوکسی¬متیل¬کیتوسان (cm-کیتوسان) و نانو¬کیتوسان مغناطیسی (mn-کیتوسان) صورت گرفت. ماده اول با هدف کاربرد کیتوسان به¬عنوان مکمل کودی برای استفاده از ظرفیت گروه عاملی آمینو بر فتوسنتز، کربوکسی¬متیله شد تا به صورت مکمل محلول در محلول غذایی گیاه استفاده شود. طیف زیر¬قرمز (ir)، وجود گروه کربوکسی¬متیل و گروه آمینو را در فرآورده cm-کیتوسان تایید کرد. mn-کیتوسان به¬عنوان مکمل کودی آلی مغناطیسی به¬صورت هیدروکلوئید در محلول غذایی و با هدف استفاده از هم¬سازی اثر دو ترکیب دوست¬دار محیط زیست مگنتیت و cm-کیتوسان تهیه شد. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی sem نشانگر اندازه زیر 20 نانومتر و مورفولوژی به¬تقریب کروی این فراورده هستند. از سوی دیگر الگوی پراش اشعه ایکس ساختار مکعبی fe3o4، ساختار کریستالی کیتوسان، پوشش مناسب مگنتیت با کیتوسان و اندازه 4/10 نانومتری را برای ذرات این فراورده به نمایش می¬گذارد. آزمایش دوم برای بررسی اثر دو مکمل؛ محلول cm-کیتوسان و تعلیق mn-کیتوسان به غلظت¬های 1، 5/2، 5، 10 و 15 میلی¬گرم بر لیتر (mg l-1) محلول غذایی به ترتیب با نمک آهن و بدون نمک آهن بر رشد و نمو سوخک یک¬ساله انجام شد. محلول غذایی کامل بدون مکمل¬ها به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. افزایش رشد اندام هوایی، سوخک یک¬ساله، شاخص¬های فتوسنتزی و نیز نشاسته سوخک با mn-کیتوسان به غلظت mg l-1 15 به¬دست آمد، در¬حالی¬که جذب عناصر آهن، کلسیم و منیزیم و میزان قندهای محلول و فعالیت آمیلاز¬ها با cm-کیتوسان در غلظت¬هایmg l-1 5/2-5 بالاتر بود. آزمایش سوم برای ارزیابی اثر دو مکمل در گیاه با بلوغ و فصل رشد متفاوت برای تولید سوخ گل از سوخک¬های یک¬ساله پرورش¬یافته در محلول غذایی کامل انجام شد. در نیمه اول رشد (110 روز اول) رشد سوخ خوب و از استانداردهای هلندی موجود با تیمار mn- کیتوسان به غلظت mg l-110، 37/11 درصد افزایش اندازه قطر و محیط نشان داد و جذب عناصر پتاسیم، منیزیم و کلسیم با تیمار mg l-1 5/2-5 cm-کیتوسان بیش¬تر بود. اما در پایان 196 روز قطر و وزن سوخ با mg l-1 15 cm-کیتوسان افزایش نشان داد، در¬حالی¬که رشد اندام هوایی با mg l-1 5 mn-کیتوسان افزایش یافت. بنابراین برای گیاهان کوچک (رشد و نمو گیاه و سوخک یک¬ساله) غلظت¬های بالای mn-کیتوسان (mg l-1 15-10) و در گیاهان بزرگ¬تر (رشد و نمو گیاه و سوخ گل) غلظت¬های متوسط mg l-1 10-5 مفید است. اما برای حفظ کیفیت سوخ (نشاسته، قندهای محلول، عناصر معدنی گیاه و فعالیت آنزیم¬های آمیلازی) به ترتیب غلظت mg l-1 10 و 5 mn-کیتوسان مناسب است.