بررسی مقایسه ای رویکرد بازرگان و غنوشی به دموکراسی

روشنفکران مسلمان در قرن بیستم به نحوی عمیق دلمشغولی هنجارهایی را می¬یابند که از مدرنیته برآمده¬اند، به¬ویژه مفاهیم آزادی فردی، مساوات اجتماعی و دموکراسی، حاکمیت اکثریت و حاکمیت قانون، که در رده حقوق طبیعی انسان فرار می¬گیرند و با مفاهیم رایج در جوامع اسلامی تفاوت دارند. این پژوهش سعی دارد تا به کمک بررسی و مقایسه اندیشه سیاسی مهدی بازرگان و راشد الغنوشی در باب دموکراسی و با بهره¬گیری از الگوی سازگاری اسلام و دموکراسی، جایگاه دموکراسی و اهمیت آن را در اندیشه اسلامی نشان دهد. فرضیه این پایان¬نامه چنین است که بازرگان دموکراسی را روشی برای حکمرانی و غنوشی آن را ارزشی در سامان¬دهی امور اجتماعی تلقی می¬نمایند. بنابراین در این پایان¬نامه تلاش شده است، با استفاده از الگوی سازگاری اسلام و دموکراسی و بر اساس تحلیل مقایسه¬ای آراء و اندیشه¬های سیاسی- اجتماعی بازرگان و غنوشی به عنوان دو مدل کارآمد و اثرگذار، اما متفاوت از هم مورد تحلیل قرار ¬گیرد. نتیجه این پایان¬نامه مشخص کرد که غنوشی به دموکراسی به عنوان ارزش و فراتر از اسلام می¬اندیشد، ولی بازرگان دموکراسی را در درون دین جستجو می¬کند.