بررسی تطبیقی ده گوشه مشابه از آواز های اقبال آذر و قربان خان شاهی

اقبال آذر و قربان خان شاهی دو چهره ی موسیقی آوازی در دوران قاجار می باشند که هر دو آموزش گوشه های موسیقی دستگاهی را نزد حاجی ملا عبدالکریم جناب قزوینی آموخته بودند. در این تحقیق تلاش می شود پنج گوشه از آواز های اقبال آذر و پنج گوشه از آوازهای قربان خان شاهی که توسط هر دو استاد آواز خوانده شده مقایسه شود تا نکات مشابه و متفاوت این دو روایت از جنبه های ساختاری(در سیستم مُدال) موسیقی ایرانی مورد بررسی قرار گیرد این تحقیق میتواند در سبک شناسی موسیقی آوازی دوران قاجار اثر بخش باشد و از سوی دیگر جنبه های مشترک آموزش را نشان دهد. با بررسی جنبه های ساختاری میتوان به این نتیجه رسید که اقبال آذر با توجه به اینکه زمان بیشتری برای ضبط آواز هایش داشته از نظر روند ملودی و فراز هایی که در اجرای یک گوشه از ردیف وجود دارد آنها را کامل تر اجرا کرده است و در هر گوشه حتماً فرود به دستگاه اصلی میکند. ولی قربان خان با توجه به محدودیت زمانی که برای ضبط صفحات آن زمان وجود داشته نتوانسته است گوشه ها را کامل اجرا کند. نتیجه ی دیگری که میتوان گرفت این است که اقبال آذر تحریرهای متعددی را در پایان هر گوشه اجرا می کرده است که قربان خان نیز از این تکنیک استفاده می کرده است ولی از نظر جمله بندی و طول زمانی، کوتاه تر بوده است.