برسی ارزشهای خانوادگی و تغییرات آن در ایران (1385-1379)

چکیده امروزه در تمام جوامع از جمله ایران ، اولویتهای ارزشی در عرصه ی روابط خانوادگی ، نقش های جنسی و جنسیتی تا حد زیادی دستخوش تغییر شده اند . این امر اذهان بسیاری ازمتفکران حوزه جامعه شناسی و سیاستگذاران را متوجه این سوال کرده است که "وضعیت ارزش های خانوادگی در جامعه ایرانی در حال حاضر چگونه است ؟ علت طرح این سؤال وقوع تحولات اقتصادی, اجتماعی و سیاسی است که پیامدهای فرهنگی ارزشی شگرفی را به دنبال داشته است. در سالهای اخیر همواره با دگرگونی های ساختی واجتماعی چون شهرنشینی ، صنعتی شدن، بالا رفتن سطح تحصیلات و سواد جامعه، و گسترش کمی و کیفی وسایل ارتباط جمعی و ارزشهای حوزه خانواده تغییرات وسیعی را تجربه می کند. با مروری بر نظریه های مربوط به مطالعه ی ارزشها ، تنها نظریه ای که ظرفیت تبیین ارزشها را درهر دو سطح خرد و کلان ، توأماً, دارد ، نظریه نوسازی اینگلهارت است. تحقیق حاضر در صدد بکارگیری این نظریه به منظور تبیین وضعیت ارزشهای خانوادگی در هر دو سطح خرد و کلان می باشد . بر اساس نظریه اینگلهارت متغیرهای سن , تحصیلات و درآمد به عنوان متغیرهای مستقل سطح خرد مد نظر می باشند و متغیر وابسته ، ارزشها (ارزشهای خانوادگی ) افراد است . در سطح کلان ,پژوهش حاضر با اتخاذ رهیافت روند پژوهی علاوه بر مطالعه ارزشهای خانوادگی ایران در سال 2000 تغییرات آن در سال 2006 نیز مورد برسی قرار گرفته شده است. پژوهش حاضر نوعی پژوهش بدون مزاحمت و مبتنی بر استفاده از داده های موجود می باشد. در تحقیق حاضر از داده های حاصل از موج چهارم و پنجم پروژة بررسی ارزشهای جهانی(wvs) استفاده گردیده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آنست که ما شاهد تغییر محسوس و معنی داری در ارزشهای تربیتی خانواده در ایران هستیم به نحوی که از اهمیت نسبی ارزشهای سنتی تربیت خانوادگی ( همچون اطاعت و ایمان ) کاسته شده و در مقابل اهمیت ارزشهای موفقیت اقتصادی و استقلال ( عزم راسخ و پایداری و پس انداز ) در فضای تربیتی خانواده در حال افزایش است. اهمیت خانواده نزد شهروندان ایرانی طی دوره زمانی 2000 تا 2006 توزیع مشابهی در هر دو دوره دارد. در هر دو دوره اکثر قریب به اتفاق شهروندان ابراز داشته اند که نهاد خانواده از اهمیت بسیار زیادی نزد آنها برخوردار است (5/94% در موج چهارم و 8/93 در موج پنجم ) لذا هیچ گونه تغییری معنی داری در این بعد از ارزشهای خانوادگی وجود ندارد. این یافته بر اساس دیدگاه اینگلهارت معرف سنتی بودن جامعه ایران است.