زمینه ها و آثار بصیرت از نگاه قرآن

مسأله «بصیرت» از مهم ترین مسائلی است که در قرآن کریم به آن پرداخته شده است. در اصطلاح، بصیرت عبارت از قوه ای است در قلب شخص که به نور قدسی منور بوده و به وسیله آن حقایق امور و اشیاء را درک می کند، همان گونه که شخص به وسیله چشم سر، صورت ها و ظواهر اشیاء را می بیند. اگر انسان چشم ظاهر نداشته باشد، یا به مقصد نمی رسد، و یا دیر و سخت به مقصد می رسد؛ همینطور، اگر بینش قلبی نداشته باشد و چشم باطنش بسته باشد، به هدف الهی نمی رسد. در حقیقت «بصیرت» آمیزه ای از علم حقیقی، حکمت والا و تقوی می باشد. خداوند برای این که انسان به درجه بصیرت نائل شود، هم? شرایط لازم را فراهم آورده است. عوامل فراوانی به عنوان زمینه ساز بصیرت ذکر شده است؛ لکن برخی از عوامل نقش برجسته تری در ایجاد «بصیرت» ایفا می نمایند و در قرآن کریم به کسب آنها توصیه و در روایات اسلامی بر آنها تأکید گردیده است. در قرآن کریم، امور زیادی زمینه ساز بصیرت شمرده شده است؛ از جمله: آخرت اندیشی، تدبر در آیات الهی، عبرت آموزی از حوادث و نیز یاد خدا. همینطور نتایج و آثاری بر بصیرت مترتب است و می توان به نتایجی همچون حصول یقین نسبت به توحید و یگانگی خدای عزوجل و به وجود آمدن ملک? عبرت‏آموزی اشاره نمود. عوامل بازدارنده و سلب کننده ای نیز نسبت به بصیرت وجود دارند، که بعنوان نمونه می توان به دلبستگی به دنیا، گرفتار شدن به شهوات و لذت ها، غفلت از خداوند و یاد او اشاره نمود. بصیرت درجات و مراتبی دارد که با تلاش شخص بصیر و عنایت الهی حاصل می شود. در قرآن کریم گاهی برخی از انبیاء بعنوان افراد بصیر معرفی شده اند؛ ازجمله پیامبراسلام,، حضرت ابراهیم}، حضرت یعقوب} و ... شخص بصیر، پس از نائل آمدن به این مقام، وظایفی و تکالیفی به عهده دارد؛ از جمله دوام بخشیدن به «بصیرت» خویش، آموزش و کمک به افراد با بصیرت و ایمان ضعیف تر، هشدار دادن شجاعانه و روشنگری نسبت به نخبگان جامعه و ...