بیان و جلوه های آن در غزلیات و تک بیت های صائب

یکی از جنبه های بلاغی و زیبایی شناسان? اشعار محمد علی صائب تبریزی (وفات1080) تصویر و تخیّل قوی اوست. ذهن خلاّق و مبتکر صائب در عرص? تصویر گری و صورت آفرینی، تخیّل و الهام را با هنرنمایی های کلامی از قبیل تشبیه و استعاره و مجاز و کنایه و انسان وارگی چنان درهم آمیخته، که حالات عاطفی و نفسانی و برهان سازیهای دشوار ذهن خود را غالبا در چارچوب صورت ها و ایماژهای خیالی تصویر ساز جلوه گر ساخته است.در حوز? تشبیه از هر دو طریق فشرده یا بلیغ اضافی و غیر اضافی که هنر آفرینی شاعر را نشان می دهد و همچنین از تصاویر حسی به حسی و کمتر از امور ذهنی سود جسته است که این نوع تصاویر او از تنوع خاص برخوردارند.استفاده از ترکیب های اضافی نوین نیز مانند اضافه های تشبیهی و تمثیلی ،استعاری ،اساطیری وتلمیحی با بسامد های بالا و استفاده از بازی با کلمات (کاریکلماتور) شعر او را امروزینه کرده است.موضوع مشبه اغلب خود شاعر ، ممدوح یا معشوق و گاه مفاهیم تجریدی و انتزاعی است ولی موضوع مشبهٌ به ، اغلب بر گرفته از دامان پاک طبیعت و محیط اطراف زندگی و اشیا است. در عرص? استعاره های او، نوع کنایی (استعار? مکنی? تخییلیه) از بیشترین بسامد برخوردار است.استفاده از تشخیص (personification) و انسان وارگی و جاندار انگاری از دیگر عناصری است که از معاییر علوّ شعر او بشمار است و به کلام او حیثیت ادبی ویژه بخشیده است و خبر (= information) شعر او را بالا برده و موجب اعجاب خوانند? شعر او شده است.پس عناصر سازند? خیال در کارگاه دیده و نقش آفرین او از لحاظ مستعار منه بیشتر طبیعت و محیط اطراف زندگی و به لحاظ مستعار له ممدوح یا معشوق و خود شاعر است.تشبیه تمثیلی و ارسال المثل و استعاره های تمثیلی در شعر او بی بدیل و جایگاه ویژه دارد. استفاده او با یاری جستن از ابزارهای بیانی در جهت انتقال پشتوانه های فرهنگی چون مضامین حکمی، اخلاقی، عرفانی، اساطیری، مذهبی و اجتماعی بی نظیر است. در این پژوهش کوشیده شده است تمامی جلوه ها ی صورت خیال اعّم از بیانی و بدیعی که عدم توجه یه آنها موجب ایهام شعر صائب می گردد بررسی شود و مورد استفاده طیف خوانندگان و محققین قرار گیرد. روش گرد آوری اطلاعات کتابخانه ای و مبتنی بر فیش برداری بوده است. در این رساله افزون بر غزلیّات پر حجم صائب تک بیت های او نیز مورد بررسی و امعان نظر قرار گرفت تا مورد استفاده عام قرار گیرد.