تحلیل اقتصادی و مقایسه شاخص های انرژی در تولید یونجه با دو روش آبیاری (منطقه مورد مطالعه، دشت خانمیرزا)

بررسی شاخص¬های اقتصادی انرژی به عنوان دو رکن اساسی پایداری سیستم های زراعی همیشه مورد توجه بوده است. با وجود مطالعات مناسبی که در زمینه بررسی چرخه تولید و مصرف انرژی اکثر محصولات کشاورزی صورت پذیرفته، به نظر می¬رسد مطالعه جامعی که سیکل زراعی رشد یونجه طی سال¬های مختلف در آن بررسی شده باشد صورت نپذیرفته است. همچنین با توجه به اهمیت روز افزون سیستم های نوین آبیاری لازم است تاثیر این سیستم ها بر الگوی بهره¬وری انرژی و اقتصادی مزارع به صورت جامع¬تری بررسی گردد. در این مطالعه وضعیت اقتصادی-انرژی تولید یونجه در منطقه دشت خانمیرزا طی سیکل رویشی چند ساله این گیاه به صورت جداگانه بررسی گردید. داده ها از طریق پرسشنامه¬هایی که به صورت حضوری تکمیل شدند به دست آمد. نتایج مطالعه نشان داد که سال اول زراعی، تولید یونجه از نظر شاخص های انرژی اقتصادی نامطلوب و ضعیف می¬باشد. به طور میانگین در منطقه برای کشت یونجه تحت سیستم آبیاری غرقابی mj/ha6/62527 و در سیستم آبیاری بارانی mj/ha 2/46848 انرژی مصرف می¬گردد. میزان شاخص نسبت انرژی در مزارع مذکور به ترتیب برابر 90/3 و 06/5 به دست آمد. به طور کلی میزان مصرف اکثر نهاده¬های انرژی در سیستم آبیاری غرقابی نسبت به سیستم آبیاری بارانی به شکل معنی¬داری بیشتر بود اما عملکرد انرژی خروجی سیستم غرقابی نیز به شکل معنی¬داری بیشتر می¬باشد. میزان کل انرژی خروجی طی سال¬های دوم نسبت به سال اول زراعی افزایش و طی سال¬های بعد دوباره روند کاهشی نشان داد. به جز شاخص اقتصادی درآمد کل که در سیستم غرقابی (00/89985 هزار ریال) نسبت به سیستم بارانی (17/87529 هزار ریال) بیشتر می بود، سایر شاخص¬های اقتصادی (هزینه کل، سود خالص و کارایی اقتصادی) در سیستم بارانی مطلوب تر بودند. نتایج این مطالعه همچنین نشان داد که حساسیت تولید یونجه در منطقه به نهاده های انرژی کود شیمیایی شامل ازت، فسفر و پتاسیم در هر دو سیستم آبیاری بالا می باشد. نتایج این مطالعه پیشنهاد می¬کند که به دلیل کارایی مصرف آب، اقتصادی و انرژی بالاتر در سیستم بارانی، این سیستم جایگزین سیستم های آبیاری غرقابی گردند. همچنین افزایش مصرف نهاده انرژی کود فسفر و کود پتاسیم در هر دو سیستم زراعی جهت افزایش عملکرد انرژی مزارع توصیه می¬گردد.