اخلاق زمامداری پیامبر (ص) در برخورد با مخالفین

این پژوهش به تبیین انگیزه مخالفت هایی که نسبت به پیامبر اسلام(ص) صورت می گرفت و بررسی سیره آن حضرت در برخورد با این مخالفت ها پرداخته است. انگیزه مخالفان پیامبر اسلام(ص)را می توان در جهل و تعصب، ترس از فقدان آرامش، ترس از سقوط موقعیت اجتماعی، هراس از فروپاشی نظام قبیله ای، جبرگرایی، رقابت های قبیله ای، عدم شناخت از پیامبر(ص) و تعارض اندیشه توحید با شرک دانست. روش پیامبر(ص) در برخورد با مخالفان، مبتنی بر مدارا، محبت، حکمت، اندرز نیکو و استدلال و مناظره به نیکوترین روش بود. این روش در اوایل بعثت، باعث تحریک عواطف و احساسات مردم مکه شده و آنان را به اسلام ترغیب می کرد. اما هنگامی که مشرکان، به اصل دین حمله می کردند، برخورد پیامبر همراه با صلابت و قاطعیت بود. به همین دلیل، برخورد پیامبر(ص)، نسبت به مخالفت های یهودیان مدینه، در ابتدا بر اساس استدلال و مدارا، و اتعقاد پیمان های صلح بود، اما هنگامی که یهودیان پیمان شکنی کردند، و با مشرکان مکه شروع به همکاری نمودند، حضرت دستور جنگ با آن ها، و محاصره و اخراج آنان را از مدینه صادر کرده و بعضی از سران فتنه را نیز اعدام نمود. آن حضرت در برخورد با منافقان فتنه انگیز هم تا جایی که ممکن بود مدارا می کرد، اما اگر فتنه ها در مورد مسایل اصولی بود، به شدت با آن برخورد می کرد. دعوت دولتهای بزرک از طرف پیامبر به خاطر فراهم نمودن زمینه دعوت و دفع تجاوز آن ها بوده است. ایشان با مخالفان فکری و عقیدتی نیز، بر اساس دعوت به اقامه برهان، پند و اندرز و مناظره به شیوه نیکو برخورد می کردند.