مقایسه چگونگی کاربرد فرانقش متنی در اثر "به سوی فانوس دریایی" و ترجمه های فارسی آن از منظر ساخت مبتدایی

از میان سه فرانقش مطرح در «دستور نقش¬گرای نظام¬مند» هلیدی، فرانقش متنی به بررسی شیوه سازمان¬دهی پیام در متن می¬پردازد. از جمله مباحث مطرح در این فرانقش، ساخت مبتدایی است که به ساختمان بند و نحوه سازمان¬بندی عناصر موجود در آن می¬پردازد. براساس مبانی مطرح در ساخت مبتدایی نحوه چینش عناصر موجود در بند در معنای آن موثر است. به¬عبارت دیگر، تفاوت در شیوه بیان بی¬دلیل نیست. بر این اساس، می¬توان گفت توجه به ساخت مبتدایی هنگام ترجمه از زبانی به زبان دیگر حائز اهمیت است؛ زیرا بخشی از پیام بند در ساخت مبتدایی آن نهفته است که باید تا حدّ امکان به زبان مقصد منتقل شود. پژوهش حاضر بر آن است تا از طریق بررسی انواع مبتدا و نحوه توزیع آن¬ها در بند، در اثر به سوی فانوس دریایی در زبان انگلیسی و سه ترجمه فارسی آن به بررسی ساخت مبتدایی در این اثر و ترجمه¬های فارسی آن بپردازد. هدف از این بررسی مقایسه چگونگی کاربرد این ساخت در زبان انگلیسی در مقایسه با فارسی و نیز شیوه¬های به¬کاررفته توسط مترجمان هنگام مواجهه با این ساخت و الگوهای متنی مربوط به آن است. پیکره این پژوهش شامل 960 بند موجود در30 صفحه از این اثر است که هریک به¬طور جداگانه با سه ترجمه فارسی آن که توسط بجانیان (1370)، حسینی (1370) و کیهان (1387) صورت گرفته¬اند، مورد مقایسه و بررسی قرارگرفته¬اند. نتایج بدست آمده از این پژوهش بدین شرح است: فراوانی استفاده از مبتدای مرکب در ترجمه¬های فارسی این اثر در مقایسه با متن انگلیسی آن بیشتر است. فراوانی استفاده از مبتدای متنی و نیز مبتدای بینافردی در ترجمه¬های فارسی این اثر در مقایسه با متن انگلیسی آن بیشتر است. در میان انواع مبتدای متنی، فراوانی استفاده از ادات پیوندی در ترجمه¬های فارسی در مقایسه با متن انگلیسی بیشتر است. در میان انواع مبتدای بینافردی، فراوانی استفاده از ادات وجه¬نما در ترجمه¬های فارسی در مقایسه با متن انگلیسی بیشتر است. فراوانی استفاده از مبتدای نشان¬دار در متن انگلیسی در مقایسه با ترجمه¬های فارسی آن بیشتر است. نتایج کلی حاکی از این است که بین زبان انگلیسی و فارسی به لحاظ ساخت مبتدایی تفاوت¬های آشکاری وجود دارد.