بررسی و تبیین نمایش ایرانی بر مبنای آیین ها (تیرگان) و متون ایرانی (مقامه ها)

تئاتر یک پدیده¬ی یونانی است که بر مبنای هستی¬شناسی و طرز تفکر یونانی¬ها شکل گرفته است. چون طرز تفکر و جهان¬بینی قوم ایرانی متفاوت از آنها بود، ایرانیان با وجود این¬که به دلایل زیاد فرصت آشنایی با تفکر و فرهنگ یونانی را داشتند، اما هیچ¬گاه فلسفه¬ی یونان تفکر غالب در ایران نشد و ایرانی¬ها به هنر و تئاتر یونانی گرایش جدی پیدا نکردند؛ از دوره¬¬ی قاجار به بعد کم کم تئاتر وارد ایران شد. اما نمایش یک پدیده¬ی جهانی است و ایرانی¬ها از دیرباز خود دارای نمایش بودند و در بسیاری از وجوه فرهنگی ایران شاهد جلوه¬های نمایشی هستیم. حال سؤال این است که این وجوه نمایشی را در کجاها می¬توان جست و جو کرد؟ غیر از نمایش¬های شناخته شده¬ی ایرانی در آیین¬ها، مناسک و بسیاری از متون ادب فارسی که دارای جوهر و هستی¬شناسی ایرانی هستند، شاهد بروز جلوه¬های نمایشی هستیم. ما برای این¬که به نمایش خاص ایرانی خود برسیم باید به سراغ این منابع ارزشمند برویم و با بازخوانی و فهم دوباره¬ی آنها، از ساختار، اجرا و مضامین¬شان استفاده کنیم. تاکنون غیر از برخی از نمایش¬ها و آیین¬های نمایشی شناخته شده مانند نقالی، تعزیه و... به ساختار و اجرای بسیاری از آیین¬ها که قطعاً می¬توانند در به وجود آمدن نمایش ایرانی مفید باشند، پرداخته نشده است و بیشتر اشخاصی که در این زمینه کار کرده¬اند تنها به مضامین اکتفا کرده¬اند. لذا در این پژوهش با تکیه بر آراء نظریه¬پردازان اجرا به تحلیل اجرا و نسبت میان ساختار و مضمون دو آیین "لال شو" و “عروس گولی" پرداخته می¬شود و در آخر این¬که چگونه ما برای این¬که به نمایش خاص خود برسیم که بازیگر در آن رکن اصلی است، می¬توانیم از ساختار و مضمون آیین¬های ایرانی استفاده کنیم. هم¬چنین به معرفی و بررسی گونه¬ی ادبی "مقامه¬"ها که ریشه در سخن¬پردازی و معرکه¬گیری دارد و قابلیت¬های نمایشی آن می-پردازیم. کلیدواژه: نمایش، اجرا، آیین¬های ایرانی، لال شو، عروس گولی، مقامه¬ها