بررسی تخریب اراضی با تلفیق مدل¬سازی و سنجش از دور در حوضه سیاهپوش استان اردبیل

امروزه تخریب اراضی در نتیجه عوامل مختلفی از قبیل تغییرات اقلیمی و بهره¬برداری و مدیریت نادرست انسان، به عنوان معضلی جدی در مناطق خشک، نیمه¬خشک و خشک نیمه¬مرطوب در بسیاری از کشورهای جهان از جمله در کشورهای در حال توسعه مطرح می¬باشد. برای برآورد شدت تخریب اراضی و بیابان¬زایی روش¬های زیادی ارائه شده است که از این میان، روش esas از جدیدترین آن می¬باشد. این روش در سال 1999 توسط کمیسیون اروپا ارائه شده و در بیش¬تر کشورها به¬کار برده شده است. روش esas به دلیل روش ویژه وزن دادن به لایه¬ها، کاربرد سامانه¬های اطلاعات جغرافیایی در تلفیق لایه¬ها و به کار گرفتن میانگین هندسی به¬جای میانگین حسابی در مشخص کردن و تهیه نقشه تخریب و بیابان¬زایی مزایای بیش¬تری نسبت به روش¬های مشابه دارد. حوضه سیاهپوش واقع در استان اردبیل به دلیل شرایط خاص منطقه در معرض تخریب قرار دارد. حوضه آبخیز سیاهپوش با مساحت 4/10103 هکتار در قسمت جنوبی شهر کورائیم از شهر¬های جنوبی شهرستان اردبیل واقع شده است در این تحقیق از مدل مدالوس استاندارد و اصلاح شده برای مشخص نمودن شدت تخریب اراضی در منطقه استفاده شد. برای این کار در آغاز عوامل موثر در ایجاد تخریب در منطقه مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این تحقیق معیارهای پوشش گیاهی، خاک، اقلیم و مدیریت کاربری اراضی به عنوان عوامل موثر در تخریب در نظر گرفته شدند. زیرمعیارهای مربوط به هرکدام از این شاخص¬ها بر پایه جداول مربوطه مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت با میانگین¬گیری هندسی این شاخص¬ها به کمک سامانه gis، شاخص حساسیت esai تعیین شد. در مدل مدالوس استاندارد، میزان شاخص بیابان¬زایی برای منطقه مورد بررسی بین 38/1 تا 76/1 به دست آمد. در مدل مدالوس اصلاح شده نیز میزان این شاخص بین 37/1 تا 93/1 به دست آمد. یعنی با توجه به جداول موجود، در هر دو روش کل منطقه در کلاس بحرانی بیابان¬زایی قرار گرفت. هم¬چنین مشخص شد که معیارهای مدیریت کاربری اراضی و خاک با کسب بالاترین امتیاز، بیش¬ترین تاثیر را در ایجاد تخریب در منطقه داشته¬¬اند.