اندازه گیری همزمان فلزات سرب، کادمیوم، مس، روی و سلنیوم در نمونه های شیر و فرآورده های لبنی تولید شده در شهرهای صنعتی ایران به روش ولتامتری عاریسازی آندی و کاتدی

شیر و فراورده¬های آن ترکیبات مهمی در رژیم غذایی انسان هستند. بنابراین آلودگی این محصولات به وسیله فلزات سنگین سلامتی انسان را به خطر می¬اندازد. مطالعه حاضر به منظور بررسی میزان فلزات سرب، کادمیوم، مس، روی وسلنیوم در 250 نمونه¬ی شیرخام، شیر پاستوریزه، پنیر، ماست و دوغ جمع¬آوری شده از پنچ شهر صنعتی ایران و در طی دو فصل تابستان و زمستان انجام گردید. نمونه¬ها توسط تکنیک ولتامتری عاریسازی آندی و کاتدی به وسیله الکترود قطره جیوه آویزان مورد آنالیز قرار گرفتند. روش افزایش استاندارد برای تعیین این فلزات استفاده شد. درصد بازیابی برای فلزات در همه¬ی نمونه¬ها بین 99-89 درصد مشخص شد. میانگین غلظت¬های اندازه¬گیری شده فلزات سرب، کادمیوم، مس، روی و سلنیوم در شیرخام به ترتیب 04/14، 108/1، 96/426، 91/570 و 19/2 µg/kg، در شیر پاستوریزه به ترتیب 59/9، 033/1، 76/377، 98 /446 و 78/1µg/kg، در پنیر به ترتیب 54/14، 246/1، 27/428، 99/585 و 68/1 µg/kg، در ماست به ترتیب 54/7، 991/0، 17/399، 24/431 و 23/1 µg/kg، در دوغ به ترتیب 20/7، 837/0، 52/319، 70/368 و 99/0 µg/kg بود. میزان فلزات اندازه¬گیری شده در زمستان افزایش معنی داری(05/0 p<) نسبت به فصل تابستان داشت. همچنین بر طبق نتایج مشاهده شده در این مطالعه بیش¬ترین میزان فلزات کادمیوم و سرب مربوط به شهرهای اصفهان و تهران و کمترین میزان این عناصر مربوط به شهرهای مشهد و تبریز بود. بیشترین مقدار اندازه¬گیری شده فلزات مس و روی به ترتیب مربوط به نمونه¬های جمع¬آوری شده از شهرهای تبریز و تهران و بیشترین میزان فلز سلنیوم نیز در بین نمونه¬های مورد بررسی از شهرهای مختلف متعلق به شهر اهواز بود. این مطالعه¬ نشان داد که میزان دریافت روزانه و هفتگی فلزات سرب، روی، مس و سلنیوم و دریافت ماهانه فلز کادمیوم در شیر و فرآورده¬های لبنی پایین تر از میزان توصیه توسط سازمان بهداشت جهانی است. روش ارائه شده در این مطالعه یک روش ساده و مناسب، برای اندازه گیری همزمان فلزات سنگین است. در این روش بدون نیاز به ابزار پیچیده می¬توان به بررسی مقادیر بسیار جزئی از فلزات در نمونه¬ها پرداخت. بر طبق نتایج به دست آمده، میزان فلزات سنگین در شیر و فرآورده¬های لبنی در ایران خطری برای سلامتی انسان به دنبال نخواهد داشت. کلید واژه: فلزات سنگین، شیر و فرآورده¬های لبنی، روش عاریسازی آندی و کاتدی، شهرهای صنعتی