مقایسه روان آب سطحی و هدررفت خاک از پلات های صحرایی با خاک دست خورده و دست نخورده

چکیده امروزه مطالعات آزمایشگاهی روان¬آب، فرسایش و رسوب در مقیاس کرت با توجه به مزایای پژوهشی آن امری اجتناب¬ناپذیر است. اما انجام آن با دست¬خوردگی و انتقال خاک و آماده¬سازی آن درون کرت¬های آزمایشگاهی همراه می¬باشد که همگی این مراحل موجب کاهش اعتبار نتایج پژوهش می‏گردند. این در حالی است که مقایسه اثر آماده¬سازی خاک بر متغیرهای روان¬آب و رسوب کم‏تر مورد توجه قرار گرفته است. بر همین اساس پژوهش حاضر به¬منظور مقایسه روان¬آب سطحی، غلظت رسوب و هدررفت خاک از کرت¬های صحرایی با خاک دست¬خورده (آماده¬سازی شده به روش kukal و sarkar) و دست¬نخورده انجام گرفت. بدین منظور کرت¬های با ابعاد 1×1 متر مربع در دامنه¬ای دارای خاک با بافت شنی-رسی-لومی و شیب 18 درصد در حاشیه روستای کدیر در بالادست حوزه آبخیز آموزشی-پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس در نظر گرفته شد. سپس سه شدت بارندگی 40، 60 و 80 میلی¬متر در ساعت با استفاده از شبیه¬ساز باران روی کرت¬های دارای هر دو تیمار خاک دست¬خورده و دست¬نخورده در سه تکرار مورد آزمایش قرارگرفت. بر طبق نتایج پژوهش حاضر اثر دست¬خوردگی خاک بر تمامی متغیرهای زمان شروع، حجم و ضریب روان¬آب، غلظت رسوب و هدررفت خاک معنی¬دار (01/0≥p) بود. اثر شدت بارندگی نیز بر تمامی متغیرهای مورد بررسی معنی¬دار (05/0≥p) تشخیص داده شد. جمع¬بندی نتایج نشان داد که دست¬خوردگی خاک به¬ترتیب موجب افزایش 29/2، 45/3، 79/2، 83/2 و 50/11 برابری در متغیرهای زمان شروع، حجم و ضریب روان¬آب، غلظت رسوب و هدررفت خاک نسبت به خاک دست¬نخورده شده است. کلمات کلیدی: آماده¬سازی خاک، زمان شروع روان¬آب، شبیه¬ساز باران، ضریب روان¬آب، کرت¬های آزمایشی فرسایش