پترولوژی و ژئوشیمی جریانات بازالتی نئوژن منطقه دهج-جوزم و مقایسه آن با سنگهای مشابه ناحیه کرمان

سنگ های الیوین بازالتی و بازالتیک آندزیتی ناحیه کرمان با سن نئوژن در مناطق دهج-جوزم، شمال شهربابک و باغین به صورت روانه هایی با گسترش نسبتا محدود در نوار ماگمایی دهج– ساردوئیه برونزد یافته اند. این سنگهای آتشفشانی از لحاظ کانی شناسی حاوی درشت بلورهای الیوین، کلینوپیروکسن و به مقدار بسیار کم پلاژیوکلاز در زمینه ای غنی از میکرولیتهای پلاژیوکلاز و بلورهای کوچک پیروکسن، الیوین و کانی اپاک می باشند. کلریت، کلسیت و اکسیدهای آهن به عنوان کانی های ثانویه در سنگها حضور دارند. بافت اصلی این سنگها پورفیری وگلومروپورفیری است و علاوه بر آن بافت های جریانی و غیرتعادلی نیز در آنها مشاهده می شود. مطالعات پراکندگی اندازه بلور (csd) مشخص می سازد که بلورهای پلاژیوکلاز عمدتا دارای فرم تیغه ای هستند و روند csd غیر خطی حاکی از دو مرحله رشد با سرعت های متفاوت برای آنها می باشد. نمودارهای گلسرخی پلاژیوکلازها عمدتا یک جهت یابی مشخص را نشان می دهند که می توان آن را در قالب بافت جریانی توسعه یافته در اثر چسبندگی پایین ماگما توجیه کرد. بر اساس داده های ژئوشیمیایی، سنگهای الیوین بازالتی مناطق دهج-جوزم و باغین در سری ماگمایی آلکالن و سنگهای الیوین بازالتی شمال شهربابک در مرز محدوده جدایش آلکالن و ساب آلکالن می باشند؛ در حالی که بازالتیک آندزیتهای شمال شهربابک دارای ماهیت ساب آلکالن می باشند. الگوی عناصر نادر خاکی و نمودار عناصر کمیاب بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه بازالتهای ناحیه کرمان حاکی از غنی شدگی lree و lile و تهی شدگی نسبی عناصر گروه hfs (نظیر ta, nb) می باشد که بیانگر ذوب یک گوشته متاسوماتیسم شده توسط سیالات ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی در یک موقعیت پس از برخورد می باشد. به نظر می رسد در محیطهای کششی پس از برخورد ناحیه کرمان، سنگهای بازالتی نئوژن یک روند تغییرات تدریجی از مرتبط با قوس تا انتقالی و نهایتا درون صفحه ای را با فاصله گرفتن زمانی و مکانی از واقعه برخورد به نمایش می گذارند. مشابه با چنین وضعیتی در دیگر مناطق کمربند کوهزایی آلپ- هیمالیا نظیر منطقه ترکیه دیده می شود.