بررسی توان دگرآسیبی برخی از گیاهان دارویی برجوانه زنی و رشد دانه رست های چغندرقند، پیچک صحرایی و یولاف وحشی

به منظور یافتن نوعی علف کش طبیعی برای مزارع چغندرقند، تاثیر دگرآسیبی گیاهان سنبل الطیب، رزماری، افسنطین، بادرنجبویه، گردو، زرین گیاه و مخلوط سه گیاه (سنبل الطیب، زرین گیاه و بادرنجبویه) بر فیزیولوژی بذر و رشد گیاهچه های چغندرقند و دو علف هرز متداول آن (پیچک صحرایی و یولاف وحشی)، آزمایشاتی در دو سری به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه (برای بررسی نحوه دگرآسیبی بر فیزیولوژی بذر گیاهان هدف) و طرح بلوک های کامل تصادفی در گلخانه (برای بررسی نحوه دگرآسیبی بر رشد گیاهچه های هدف) انجام گرفت. در آزمایش گروه اول تأثیر سه غلظت عصاره آبی (صفر (شاهد)، 50 و 100 درصد) و سه نسبت پودر گیاه (صفر، 25 و 50 درصد) دگرآسیب بر روی بذور چغندرقند، پیچک صحرایی و یولاف وحشی و در آزمایش دوم تاثیر دو غلظت عصاره آبی (صفر و 100 درصد) و سه نسبت پودر گیاه دگرآسیب (صفر، 25 و 50) بر رشد گیاهچه های هدف بررسی شد. نتایج مطالعات آزمایشگاهی نشان داد که همه گیاهان دگرآسیب میزان جوانه زنی چغندرقند و دو علف هرز آن را کاهش دادند به طوریکه با افزایش غلظت عصاره و پودر، سرعت و درصد جوانه زنی، شاخص بنیه بذر و طول دانه رست ها کاهش یافت. استفاده از پودر گیاهان دگرآسیب به جای عصاره آبی در محیط جوانه زنی تاثیر منفی قوی تری بر روی پارامترهای جوانه زنی داشت. کمترین اثرات بازدارنده در چغندرقند و بیشترین اثرات مخرب در پیچک صحرایی و یولاف توسط عصاره زرین گیاه ایجاد شد، به عنوان مثال، شاخص بنیه بذر -به عنوان یک صفت تعیین کننده- چغندرقند تیمار شده توسط عصاره زرین گیاه در غلظت 50 و 100 درصد به ترتیب 5/20 و 4/33% کاهش نسبت به شاهد رخ داد ولی در پیچک صحرایی به ترتیب 9/82 و 1/97 درصد و در یولاف وحشی 5/66 و 72 درصد بود. سایر گیاهان دگرآسیب اگرچه اثرات منفی بر فیزیولوژی بذر علف های هرز داشتند ولی تاثیر مخرب آنها بر فیزیولوژی بذر چغندرقند بسیار بیشتر بود. در مطالعات گلخانه ای نیز همه گیاهان دگرآسیب باعث کاهش رشد گیاهچه های (یک ماهه) هدف شدند. با افزایش غلظت عصاره و پودر این گیاهان وزن خشک، محتوای آب کل، کلروفیل a و b، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها در گیاهان هدف کاهش یافت. به طور کلی –همانند آزمایشات مربوط به فیزیولوژی بذر- زرین گیاه کمترین تاثیر منفی را بر پارامترهای رشد چغندر قند، ولی بیشترین آسیب را بر پیچک صحرایی و یولاف به همراه داشت. در این میان، زرین گیاه در نسبت 25% -نسبت به سایر گیاهان دگرآسیب- کمترین کاهش را در وزن خشک، محتوای آب کل گیاه، غلظت مالون دی آلدهید، کلروفیل a و b، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها در چغندرقند ایجاد کرد ولی پودر آن در نسبت 50% کاهش شدیدی بر وزن خشک چغندرقند (69%) و دیگر پارامترهای اندازه گیری شده وارد کرد. عصاره پاشی برگ های چغندرقند با زرین گیاه (در غلظت 100% ) کمترین افزایش را در غلظت مالون دی آلدهید و کمترین کاهش را بر کلروفیل کل چغندرقند (به ترتیب 6/11 و 1/13%) باعث شد. این مقادیر در پیچک صحرایی به ترتیب 3/32 و 4/48 درصد و در یولاف 8/34 و 56 درصد بود. در مجموع با ملاحظه بر نتایج تحقیق حاضر، زرین گیاه به عنوان یک علف کش طبیعی در مزارع چغندرقند پیشنهاد می شود. از طرف دیگر، با مقایسه نتایج مربوط به استفاده عصاره آبی و پودر گیاه مذکور، می توان نتیجه گیری کرد که اسپری عصاره آبی این گیاه در مراحل اولیه رشد گیاهان هدف در بازه زمانی کوتاه ولی متوالی تاثیر مهارکنندگی بیشتری بر روی علف های هرز، ولی بر گیاهان چغندرقند آسیب کمتری به دنبال خواهد داشت زیرا استفاده از پودر زرین گیاه در مزرعه چغندرقند و باقی ماندن آن در خاک برای دراز مدت ممکن است برای گیاهان چغندرقند نیز تاثیر سمی به همراه داشته باشد.