رابطه عمل و علم از دیدگاه ابن عربی (ره) و امام خمینی (ره)

بین علم و عمل رابطه ی مستحکم و تأثیر و تأثر متقابلی وجود دارد که علی رغم اهمیّت این مسأله، درباره ی بسیاری از ابعاد و زوایای آن تأمل و تحقیق جامعی صورت نگرفته است. این پژوهش با سبکی نوآورانه و در طیّ روشی توصیفی- تحلیلی (با استفاده از منابع کتابخانه ای)، ابعاد این موضوع را از دیدگاه "ابن عربی(ره) " و "امام خمینی(ره) " مورد بررسی قرار داده است. در این راستا پس از بیان درآمدی مشتمل بر جایگاه علم و عمل در سیره ی عملی و آثار علمی این دو اندیشمند، معنا و مراتب علم و عمل تبیین گردیده و به منظور بررسی دقیق تر رابطه ی آن ها، تأثیر گونه های مختلف علم بر عمل مورد توجه قرار گرفته و میزان تأثیرگذاری علم حاصل از هریک از قوای ادراکی نفس و هم چنین علم حاصل از تحقیق و تقلید، بر روی عمل بیان شده است. و با تبیین مفهوم علم شهودی و توسعه ی معنایی آن (از طریق تلقّی ایمان و آگاهی فطری به مثابه ی نوعی شهود)، تأثیر مراتب علم شهودی متناظر با مراتب نفس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در آخر تقوا و عمل صالح و تهذیب نفس به عنوان عوامل موثر بر شناخت معرفی شده و ثابت گردیده است که گناه و تعلقات دنیوی، سبب اختلال در فرآیند دست یابی به علم ناب حصولی و هم چنین زمینه ساز انسداد باب معرفت شهودی بر قلب می شود. از نتایج این بحث دست یابی به ثمرات مهم علمی نظیر گشوده شدن افق هایی در معرفت شناسی دینی و هم چنین تبیین علل مطابقت و عدم مطابقت علم با عمل است که می تواند ثمرات اخلاقی متعددی در پی داشته باشد.