بررسی خواص آنتی اکسیدان گیاه خاس (ilex spinigera (loes.) loes) و اثر محافظتی آن در مقابل آسیب dna

گیاهان منابع غنی از ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی هستند که این ترکیبات، مهمترین آنتی اکسیدان¬های طبیعی به شمار می¬آیند. گیاه خاس(ilex spinigera (loes.) loes.) بومی ایران است و در مناطق شمالی کشور، بویژه استان مازندران می¬روید. از آنجایی¬که در مورد خواص آنتی¬اکسیدان و فعالیت زیستی این گیاه گزارش¬های کمی موجود است، این تحقیق به منظور بررسی خواص آنتی¬اکسیدانی و اثر این گیاه در محافظت از dna در برابر اکسیداسیون انجام گردید. گیاه از روستای سنگچال آمل، ایران جمع آوری شد و عصاره گیری از برگ گیاه به روش خیساندن در حلال¬های مختلف متانول، اتانول و آب مقطر انجام شد. محتوای فنولی و فلاونوئیدی عصاره¬ها اندازه¬گیری و با یکدیگر مقایسه گردید. عصاره آبی، با دارا بودن مقدار 006/0 ± 117/0 میلی¬گرم معادل گالیک اسید بر گرم وزن خشک گیاه، و عصاره متانولی با دارا بودن 005/0 ± 03/0 میلی¬گرم معادل کوئرسیتین بر گرم وزن خشک گیاه، به ترتیب محتوای ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی بیشتری نسبت به سایر عصاره¬ها دارند. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره برگ گیاه خاس با روش¬های تعیین قدرت احیاکنندگی، فعالیت آنتی اکسیدانی کل، به دام اندازی رادیکال dpph (1,1-diphenyl-2-picryl hydrazyl) و تعیین تعادل پروکسیدان و آنتی اکسیدان (prooxidant-antioxidant balance) مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره¬ها با فعالیت آنتی اکسیدانی اسید آسکوربیک و bht (butylated hydroxyl toluene) به ترتیب به عنوان آنتی اکسیدان طبیعی و سنتزی مقایسه گردیدند. در آزمون به دام اندازی رادیکالهای آزاد dpph غلظت مهار 50% (ic50)در عصاره متانولی، آبی و اتانولی به ترتیب 001/0 ± 22/102 ، 002/0 ± 58/106 و 001/0 ± 09/145 میکروگرم بر میلی¬لیتر بدست آورده شد. تمامی عصاره¬ها در آزمون قدرت احیاکنندگی در مقایسه با آسکوربیک اسید از خود فعالیت خوبی نشان دادند. عصار¬ه¬ها در تست فعالیت آنتی اکسیدانی کل در غلظت 200 میکروگرم بر میلی¬لیتر ماکزیمم فعالیت را نشان دادند. همچنین در تعیین تأثیر عصاره¬ها در حفظ تعادل پروکسیدان- آنتی اکسیدان، عصاره آبی فعالیت بیشتری از خود نشان داد. در ادامه، اثر مهاری عصاره¬های مختلف برگ گیاه بر روی مهار اکسیداسیون dna وابسته به aaph مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج به دست آمده، عصاره آبی برگ فعالیت مهاری بالاتری نسبت به عصاره¬¬های دیگر دارد. نتایج بررسی¬ها نشان داد که عصاره آبی برگ این گیاه با محتوای فنولی بالاتر از عصاره¬های دیگر، خواص آنتی اکسیدانی و مهاری قابل ملاحظه¬ای را نسبت به سایر عصاره¬ها نشان می¬دهد. در نتیجه عصاره آبی گیاه خاس، به عنوان منبع آنتی اکسیدان طبیعی و با اثر مهاری بر اکسیداسیون dna، می¬تواند تأثیر استرس¬های اکسیداتیو را بر روی dna کاهش دهد و در درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری¬هایی که عامل آن اکسیداسیون در سلول است، مؤثر باشد.