مقایسه تحولی اثربخشی درمان ذهن آگاهی و درمان شناختی- رفتاری بر اختلال اضطراب فراگیر دانش آموزان دختر

اختلال اضطراب فراگیر یکی از شایعترین اختلالات روانپزشکی کودکان و نوجوانان است که دارای سیر مزمنی می باشد و در صورت عدم درمان منجر به آسیب های عملکردی در حوزه های مختلفی از زندگی فرد می شود. اگرچه در طول سال ها دامنه گسترده ای از درمان های مختلف از جمله درمان های پزشکی و روانشناختی برای درمان اختلال اضطراب فراگیر مورد استفاده قرار گرفته است، تعداد بسیار اندکی از این درمان ها از حمایت تجربی برخوردارند. هدف از پژوهش حاضر مقایسه تحولی اثربخشی درمان ذهن آگاهی و درمان شناختی رفتاری بر اضطراب فراگیر دانش آموزان دختر بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی و دوم راهنمایی مدارس شهر اصفهان بود که در سال تحصیلی 92-91 مشغول به تحصیل بودند. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چهار مدرسه ابتدایی و چهار مدرسه راهنمایی انتخاب و با استفاده از پرسشنامه تشخیص اختلالات مرتبط با اضطراب کودکان (بیرماهر و همکاران، 1999) ارزیابی شدند. به منظور اطمینان از تشخیص، 38 دانش آموز مقطع دبستان و 33 دانش آموز مقطع راهنمایی بر اساس ملاک های راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی مورد مصاحبه قرار گرفتند. در نهایت از میان دانش آموزان مقطع ابتدایی 21 نفر که تشخیص اختلال اضطراب فراگیر را دریافت کردند، به صورت تصادفی در سه گروه درمان ذهن آگاهی، درمان شناختی رفتاری و گروه کنترل جایگزین شدند. همچنین 24 دانش آموز مقطع راهنمایی که مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر تشخیص داده شدند، به صورت تصادفی در سه گروه درمان ذهن آگاهی، درمان شناختی رفتاری و گروه کنترل قرار گرفتند. همه افراد شرکت کننده قبل از انجام مداخله، پس از آن و دو ماه پس از اتمام جلسات پرسشنامه نگرانی پنسیلوانیا (کورپیتا، 1997)، مقیاس تجدیدنظر شده اضطراب کودکان (رینولدز و ریچموند ، 1978) و پرسشنامه افسردگی کودکان (کواکس و بک، 1977) را تکمیل کردند. همچنین والدین آنان به زیرمقیاس درونی شده فهرست رفتاری کودکان (آخنباخ و رسکورلا، 2001) پاسخ دادند. یافته های بدست آمده حاکی از اثربخشی درمان ذهن آگاهی و درمان شناختی رفتاری بر نگرانی، اضطراب، افسردگی و مشکلات درونی شده در مرحله پس آزمون بود (05/0>p). اثر درمان ذهن آگاهی در مرحله پیگیری بر همه متغیرها باقی ماند (05/0>p) اما درمان شناختی رفتاری در مرحله پیگیری تنها بر متغیرهای اضطراب و مشکلات درونی شده موثر بود (05/0>p). همچنین، نتایج نشان داد که اثربخشی مداخلات بر متغیرهای وابسته در مقاطع ابتدایی و راهنمایی تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند.