بررسی تطبیقی مدایح نبوی در صدر اسلام و دوره اموی با قرآن و حدیث

در اسلام امور معروف و منکر به وضوح مشخص شده است. شخصی که به دنبال حقیقت می¬گردد جایی به جز قرآن، آن را نمی¬یابد. سخن معصومین نیز راهنمای خوبی برای مفاهیم مبهم است. بنابراین اهل معرفت، با تمسّک به این دو ثقلِ به یادگار مانده از رسول اکرم، به بیراهه کشیده نمی¬شوند. ادبیات نیز در دوره¬های مختلف نقش سازنده¬ی خود را در حفظ و دفاع از این میراث گرانبار به خوبی ایفا کرده است. در این پژوهش مدایح نبوی و مفهوم شناسی مدح و نیز محورهای چهارگانه¬ی موضوع شعر و شاعری (شعر و شاعری مردود و مقبول از منظر قرآن و احادیث و روایات تهمت کفّار علیه پیامبر و پاسخ خداوند به دشمنان حضرت) که در شش سوره به شیوه¬های مختلف به آن پرداخته شده، مورد بررسی قرار گرفته است. تعهّد در ادبیات از منظر فرقه¬های مختلف و از نظر شیعه مورد توجّه قرار گرفته است. همچنین دوره¬های تاریخی ادب عربی و انواع ادبیات و دسته¬بندی شعرا بر اساس پایبندی و تعهّد نیز از نظر دور نمانده است. فصل چهارم که فصل پایانی و اصلی این نوشتار است، به سیر تحولات مدایح نبوی و رویکردهای آن: رویکرد روایی تاریخی، روایی- سیاسی، اخلاقی-اجتماعی، کلامی-عرفانی وعاطفی، تخیّلی پرداخته است. همچنین این مدایح با آیات و روایات تطبیق داده شده است تا درستی یا نادرستی تمامی رویکردهای انعکاس یافته در مدائح نبوی، به خوبی قابل تشخیص گردد.