بررسی اثر نفت سفید و گازوئیل بر برخی از پارامترهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهانeuropaea salicorniaو persica salicornia

نفت سفید و گازوئیل دو ترکیب مهم از دسته ترکیبات نفتی هستند که به عنوان سوخت در جای جای کره زمین استفاده می شوند. هیدروکربن های نفتی از مهمترین آلاینده های آلی محیط زیست می باشند که به دلیل خصوصیات سمی آن ها، سرطان زایی و ایجاد تغییرات جهش زایی، نگرانی های زیادی نسبت به وجود آن ها در طبیعت وجود دارد. با رشد گیاهان در خاک های آلوده به ترکیبات نفتی، این آلودگی ها از طریق گیاهان وارد زنجیره غذایی شده و تهدیدی برای سلامتی موجودات زنده و انسان تلقی می شوند. برای حذف آلودگی های نفتی از محیط امروزه به روش گیاه پالایی که خود یک روش زیستی است توجه زیادی شده است. هدف از این تحقیق بررسی توانایی گیاه پالایی دو گونه salicornia europaea وsalicornia persica در محیط های آلوده به دو ترکیب نفت سفید وگازوئیل بود. در این آزمایش پس از رسیدن ارتفاع گیاهان به حدود 10 سانتی متر، گلدان ها به گروه های 3 گلدانی (هر تیمار، 3 تکرار) تقسیم شدند. سپس هر هفته 1 بار به آن ها تیمارهای 0، 1، 2، 4و 8 درصد نفت سفید و گازوئیل به طور جداگانه و بر مبنای وزن خشک پرلیت گلدان اضافه شد. سپس فاکتورهای مختلف مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی آن ها اندازه گیری شد. در این تحقیق محتوای کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئید، پرولین و قند های محلول سنجیده شد، همچنین میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز و آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز و محتوای پراکسید هیدروژن و میزان مالون دی آلدهید نیز اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که میزان طول ساقه دو گونه با افزایش میزان غلظت های مختلف نفت سفید و گازوئیل کاهش پیدا کرد. اما، میزان کاهش طول ساقه در گونه s. europaea کمتر بود و طول ریشه در هر دو گونه در غلظت های بالا افزایش پیدا کرد. میزان افزایش در گونه s. europaea بیشتر بود. این گونه توانست با کاهش کمتر میزان طول ساقه و افزایش بیشتر طول ریشه نسبت به تنش کم آبی ناشی از حضور ترکیبات نفتی در محیط مقابله کند. میزان وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه گیاهان نیز روندی کاهشی داشت، ولی گونه s. europaea مقاوم تر بود. روند کاهشی که در میزان رشد گیاهان مشاهده شد می تواند به دلیل اثرات منفی ترکیبات نفتی بر فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان باشد. در طول تنش ترکیبات نفتی، کاهش میزان آب گیاه می تواند با اثر بر فرآیندهای حیاتی نظیر فتوسنتز، تنفس و تعرق منجر به کاهش رشد گیاه گردد. افزایش غلظت نفت سفید و گازوئیل در محیط رشد گیاهان، محتوای اسمولیت پرولین را در دو گونه افزایش داد ولی این افزایش در گونه s. europaea بسیار چشمگیر بود. بنابراین به نظر می-رسد این گونه برای مقابله با اختلالات فیزیولوژیکی و کمبود آب ناشی از ترکیبات نفتی، سنتز و تجمع پرولین را افزایش داده است. میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان نظیر آنزیم پراکسیداز و آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز در دو گونه افزایش یافت. ولی در گونه مقاوم s. europaea درغلظت های بالای نفت سفید و گازوئیل این افزایش معنی دار بود. بنابراین این گونه احتمالاً با افزایش میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان خود خصوصاً آنزیم پراکسیداز، بر تنش اکسیداتیو ناشی از ترکیبات نفتی غلبه کرد. آنزیم های آنتی اکسیدان در حفظ تعادل سلول های گیاه نقش بسیار مهمی را از طریق واکنش مستقیم با انواع اکسیژن فعال و کاهش شدت استرس اکسیداتیو ایفا می کنند. در کل نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که گونه salicornia europaeaنسبت به ترکیبات نفتی (نفت سفید و گازوئیل) گونه ای مقاوم تر است و می تواند در گیاه پالایی ترکیبات نفتی نقش مهمی داشته باشد.