ارزیابی اثر کودآبیاری تحت سامانه های آبیاری قطره ای سطحی و زیرسطحی بر توسعه ریشه، عملکرد و تبخیر-تعرق گیاه ذرت

مطالب زیادی در ارتباط با عملکرد ذرت دانه ای منتشر شده است، اما اطلاعات در مورد عوامل موثر بر رشد و مرفولوژی ریشه بسیار اندک است. توسعه روشهای کاربردی و قابل اعتماد در اندازه گیری مستقل اجزای تبخیر-تعرق نقش مهمی را در مدل سازی رشد گیاهان و مدیریت آبیاری در مزرعه ایفا می کند. لذا به منظور مطالعه اثر روشهای آبیاری قطره ای و کود نیتروژن بر توسعه ریشه ذرت، تبخیر-تعرق و اجزای آن و بررسی مدلهای حرکت عمقی ریشه، طرحی در قالب کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با تیمار اصلی روش آبیاری و تیمار فرعی میزان کود نیتروژن هر کدام در دو سطح با سه تکرار در مزرعه موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی کرج بر روی گیاه ذرت در طی سال های 90-89 و 92-91 انجام شد. پایش توسع? عمقی و عرضی ریشه در هشت نوبت، با فواصل 10 روزه با روش حفاری و مشاهده نیم رخ خاک انجام شد. پارامترهای رشد و توسعه ریشه ذرت در دو مرحله از دوره رشد با روش برداشت مونولیت های خاک تعیین شدند. تبخیر-تعرق و اجزای آن به روش بیلان انرژی نسبت بوون مشابه کار زقف اندازه گیری شد. نتایج مرکب دو ساله پارامترهای رشد ریشه نشان داد که اثر روش های آبیاری بر روی وزن خشک، تر و حجم ریشه در سطح 1% معنی دار بود. اثر سطوح کود نیتروژن با روش کود آبیاری بر روی وزن تر و حجم ریشه در سطح 1% معنی دار و روی وزن خشک ریشه در سطح 5% معنی دار بود. نتایج پایش عمق توسع? ریشه نشان داد عمق توسعه ریشه در روش آبیاری سطحی تا مرحله 20 روزگی گیاه ذرت به طور معنی داری بیشتر از روش آبیاری قطره ای زیرسطحی است. بیشترین درصد تجمع ریشه در آبیاری قطره ای زیرسطحی در لایه 20 تا 40 سانتیمتری خاک اتفاق افتاد، در حالی که در روش سطحی در لایه 0 تا 20 سانتیمتری خاک بود، همچنین ریشه ها در روش آبیاری قطره ای زیرسطحی نسبت به آبیاری قطره ای سطحی به طور یکنواخت تری در داخل خاک توزیع شده بود. کمترین تراکم ریشه در هر دو روش مربوط به لایه 40 تا 60 سانتیمتری خاک بود. بیشترین دقت تخمین حرکت عمق ریشه در مدل ها به ترتیب مربوط به مدل خطی، بورگ و گریمز و کراپ وات است. نتایج تبخیر-تعرق نشان داد که تبخیر-تعرق کل در مرحله اولیه دوره رشد گیاه در روش قطره ای زیرسطحی کمتر از روش سطحی است. این در حالیست که مقدار تبخیر و تبخیر-تعرق از سطح مزرعه در مرحله انتهایی دوره رشد در دو روش آبیاری سطحی و زیرسطحی تفاوت معنی داری با هم ندارند. نتایج عملکرد نشان داد که در تمامی پارامترهای اندازه گیری شده به غیر از پارامتر نیتروژن کل دانه، روش آبیاری قطره ای زیرسطحی نسبت به آبیاری قطره ای سطحی ارجحیت دارد، لذا روش آبیاری قطره ای زیرسطحی با میزان 50 درصد نیاز کودی گیاه جهت آبیاری مزارع ذرت توصیه شد.